Sunday, February 5, 2023

HÃY BIẾT ƠN TRÁI TIM TA

 CHÀO BẠN ĐỌC

TẠI SAO NÊN YÊU THƯƠNG VÀ BIẾT ƠN TRÁI TIM TA



Cứ sáng mai thức dậy, chào ánh bình minh chúng ta vươn vai hít thở. Cám ơn đời cho ta thêm một ngày mới. Thể dục xong, người hưng phấn tim ta đập mạnh máu huyết lưu thông. Có khi nào nghĩ về bản thân cơ thể chúng ta, thương cha mẹ tạo hóa ra ta chín tháng mười ngày cưu mang cực khổ nuôi nấng ta nên vóc nên người. 


Còn sống còn thở, trái tim ta vẫn đập nhịp đều đặn theo ta. Trái tim chẳng khác chi người "nô bộc" trung thành nhất theo mãi đời  chúng ta từ khi tượng hình trong bụng mẹ. 

Có lúc nào bạn cùng tôi nghĩ về TRÁI TIM- người bạn tri kỷ tri âm theo ta cho đến khi nhắm mắt.  Quả thật, Trái tim là người đầy tớ trung thành cần cù nhất tâm phục vụ cho một đời người. 

Tim đập, bơm máu luân lưu nuôi cơ thể chúng ta. Tận tụy đến suốt đời như thế, thì ra công trình của tim quá lớn...

CÔNG TRÌNH CỦA TRÁI TIM TRUNG BÌNH 70 NĂM CUỘC ĐỜI RA  SAO?


Tinh bình thường cho người có nhịp  tim là 75 nhịp /phút
và bơm 5 lít máu đi nuôi cơ thể nếu sống đến 70 tuổi đời thì tổng số nhịp đập LÀ 40 TRIỆU / NĂM HAY LƠN HƠN 2.5 TỶ NHỊP TRONG SUỐT CUỘC ĐỜI 70 NĂM CỦA TA

VỚI 2.5 TỶ NHỊP ĐẬP ĐÓ TRÁI TIM TA ĐÃ TẠO RA MỘT CÔNG  TỪ 2 TỚI 3 TỶ JOULES CÔNG VÀ ĐÃ BƠM TỔNG CỘNG TRÊN 200 TRIỆU LÍT MÁU SUỐT 70 NĂM CUỘC ĐỜI...

NẾU TA HIỂU NÔM NA CÔNG CỦA 1 JOULE LÀ CÔNG TA NÂNG 1 TRÁI TÁO BÌNH THƯỜNG LÊN CAO 1 MÉT (hay ta để rơi 1 cuốn sách nhỏ từ trên tay cao 1 mét xuống sàn nhà) THÌ CÔNG CỦA TRÁI TIM TA CHO SUỐT CHẶNG ĐỜI 70 NĂM SAO LỚN QUÁ NÓ LÀ NGƯỜI ĐẦY TỚ GIÚP CÔNG SỨC CHO TỚI GẦN 2 tới 3 TỶ JOULE CÔNG NĂNG.

TIM TA ÔI QUẢ THẬT TRUNG THÀNH ĐÁNG QUÝ BIẾT BAO! 

CHÚNG TA HÃY NÓI VỚI TRÁI TIM LỜI BIẾT ƠN TRÂN TRỌNG


*


ĐỘT QUỴ - NHỒI MÁU CƠ TIM: NGUYÊN NHÂN HẬU QUẢ


ĐỘT QUỴ LÀ GÌ

Đột quỵ (stroke) là tai biến bệnh lý gây ra khi tế bào não bộ bị CHẾT do sự cung cấp Oxygen  của động mạch tới não bị ngưng trệ do cục vón (blood clot) hay động mạch dẫn truyền bị vỡ.

Chứng đột quỵ là nguyên nhân hàng đầu chiếm con số cao nhất về nạn nhân tử vong trong tai nạn tuần hoàn máu, không những ở VN mà cả Hoa Kỳ ...xem chừng thông tin thì nhiều nhưng  tai biến này vẫn không suy giảm.

Có thể do cách  sống hôm nay làm chúng ta khó kiêng khem trong cách ẩm thực hàng ngày. Cũng có thể đời sống càng cao, ẩm thực càng phong phú làm chúng ta khó tránh được những hội chứng từ món ăn mang lại?

Nghe tin quê nhà có nhiều người bạn 'ra đi' do đột quỵ, một tai biến từng cướp đi mạng sống nhanh nhất do chỉ vài phút nếu không ứng cứu kịp là nạn nhân tử vong. 

Theo số lượng thì Tai nạn đột quỵ  ( Tai Biến Não)  cũng có thể tử vong cao không kém tại Mỹ.  Tại Hoa Kỳ hàng năm có tới 800 ngàn nạn nhân Stroke gây cho 140,000 người tử vong do tai biến này. Ở VN chưa có số thống kê chính liệu nhưng nhìn chung nạn nhân stroke  có thể còn sống sót  nhưng lại mang hậu chứng khác của stroke khi tế bào não bộ bị chết một phần. Cũng có khi stroke nặng ngoài tử vong nạn nhân có thể bị tình trạng sống hôn mê (coma) may mắn thì vài tuần nhưng rủi ro có thể coma lâu dài với đời sống "thực vật'. Nên thời gian tính mang lại cơ may cho bệnh nhân, bởi vậy càng đưa bệnh nhân tới nhanh bệnh viện chừng nào tốt chừng đó.

NHỒI  MÁU  CƠ TIM  (myocadial infarction)

Tuy vậy xem chừng chúng ta thấy nhồi máu cơ tim (myocadirval Infarction)  nguy hiểm hơn nhiều do không nhanh cứu là tử vong ngay tại chỗ

Nguyên nhân chính yếu cho đột quỵ và nhồi máu cơ tim  là: NGHẼN ĐỘNG MẠCH mà tác nhân là CHOLESTEROLtrong máu làm thành động mạch (nhỏ hay lớn) dày ra và khi máu bất ngờ tạo thành  một cục vón (blood clot) nào đó làm nghẹt động mạch dẫn máu cho tim hay cho não gây ra


youtube dưới đây giải thích ngắn gọn về lưu thông máu từ tim ra sao cùng tai nạn của tim và do  mạch máu nghẽn: 


youtube  3D Tai BIẾN TIM hay NHỒI MÁU CƠ TIM (Heart Attack)



YOUTUBE: 
Tim có nhiệm vụ quan trọng đưa máu cung cấp oxygen và dưỡng chất đi nuôi thân thể. Mô tim (hay cơ tim) cũng cần máu và oxygen mới giúp trái tim co bóp được. Tai biến tim (heart attack) thuờng do biến cố của động mạch vành tim (coronary attery) động mạch có trách nhiệm đưa máu nuôi cơ tim đang ngày đêm hoạt động co bóp bơm máu đi khắp thân thể con người

                                       ***

 Cholesterol càng ngày đọng lại dần dà dày ra đến một thời điểm rủi ro khi một cục máu vón nảy sinh ngang điểm này làm tắt nghẽn một số mạch vành tim nhỏ như trong hình làm cho số cơ tim vùng máu không đến được bị liệt dần.  khi không đưa đủ máu có chứa oxy cho cơ tim làm việc. Nếu không đi chữa trị kịp thời vùng cơ nào đó do động mạch này cung cấp sẽ teo tóp và chết đi tạo thành một vùng chai sẹo tức là hư hại  cơ tim- trái tim không còn làm việc mạnh như bình thường để đảm trách việc co bóp bơm máu nuôi cơ thể.  Bạn phải lo đi chữa trị 

Trường hợp trầm trọng mạch vành tim lớn bị tắt nghẽn khiến sinh ra NHỒI MÁU CƠ TIM phải cấp cứu gấp. .


                                         NHỒI MÁU CƠ TIM và ĐẶT STENT RA SAO

    

cách đặt stent cho nhồi máu cơ tim

Cách luồn stent chữa nhồi máu cơ tim

Stent là cái lưới bao quanh quả bóng còn dẹp. Bác sĩ sẽ tìm động mạch để luồn theo đi tới chỗ bị tắc nghẽn. Từ đó quả bóng được bơm căng và stent sẽ giống như lò xo khóa vào vị trí nghẽn bên trong động mach vành tim. Stent nằm vĩnh viễn ở vị trí này như một miệng cống cho máu tim lưu thông. Khi stent vào đúng vị trí, bong bóng sẽ dẹp lại và rút ra. 



Tai biến tim (heart attack) hay nhồi máu cơ tim là nguyên nhân số 1 dẫn đến nhiều cái chết cho người lớn tại Hoa kỳ. Có đến 20 và 30 % người trụy tim bị tử vong hàng năm.

***

ĐỘT QUỴ (stroke)  RA SAO?



   Nếu máu bị nghẽn tại mạch máu não thì bạn bị đột quỵ hay còn gọi là tai biến não (stroke). Tai biến não cũng đưa đến tử vong hay bại liệt, khó khăn khi nói và nuốt, cũng như không hiểu lời nói và mất trí nhớ vì một mẩu từ khối cholesterol đông kết tách rời ra đi theo mạch máu từ tim về não bộ làm nghẽn lối máu cung cấp cho não bộ. Tế bào não bộ những vùng không có máu tới nuôi sẽ chết  khả năng vận động liên quan vùng não này như đã nói trên gồm nói, cử động cùng ghi nhớ. Tình trạng nặng nhẹ tùy theo vùng ảnh huởng của nằm ở đâu và bao nhiêu số lượng não bị hư liệt .


Cục máu đông (blood clot ) làm nghẽn mạch máu vì thành trong động mạch co hẹp do CHOLESTEROL đóng thành trong dày ra 
hình dưới cho thấy phần trong động mạch hẹp lại do cholesterol tích lũy lâu ngày, cho đến khi có cục máu vón dần dà thành hình nó sẽ làm nghẽn máu về não bộ khiến tế bào não bị chết do thiếu oxygen làm cho nạn nhân bị đột quỵ 

 

 

Nếu có  đó xảy ra làm nghẽn động mạch lên não,  các tế bào não trong vòng VÀI PHÚT sẽ bắt đầu chết không thể nhận được OXYGEN. Điều này gây ra đột quỵ.

Như  đã trình bày trên Có hai loại đột quỵ: Đột quỵ do VÙNG CỤC BỘ nào đó  xảy ra khi cục máu đông hay cục vón cholesterol chặn các mạch máu đến não.  



                            HÌNH NÃO BỊ XUẤT HUYẾT



Đột quỵ thứ hai là XUẤT HUYẾT NÃO khi một mạch máu trong não vỡ ra. Máu chảy tích tụ và làm tổn thương các mô não xung quanh. Cả hai loại đột quỵ đều làm não bị thương. Các triệu chứng cho ta thấy khi các bộ phận cơ quan liên quan đến não kiểm soát ví dụ nói, mở miệng chớp mắt đưa tay… đem đi cấp cứu ngay là cứu được hai phần ba cho nạn nhân.


DẤU HIỆU stroke?


-Tê liệt hoặc các bộ phận mặt, cánh tay chân

 nhất nửa người không theo ý của ta nữa?

-Khó nhìn, một hay hai mắt

-Miệng như có chất kim loại trong lưỡi?

-Không nuốt

-Không điều khiển động tác đi?

-Lú ra không trả lời câu hỏi đơn giản ?


người nhà phải gọi số KHẨN CẤP   đi CẤP

 CỨU ngay, và khi đi

 tránh tuyệt đối không động mạnh cho nạn nhân, giữ êm ái 


==========================

BÀN SƠ VỀ CHOLESTEROL

KHÔNG PHẢI CHOLESTEROL HOÀN TOÀN  LÀ CÓ HẠI 

Có 2 loại: 

- cholesterol xấu LDL (low density liproprotein)
- cholesterol tốt HDL  (high density liproprotein)

LDL & HDL   có nghĩa gì?

LDL  cholesterol xấu/--  phải DƯỚI 100mg/dL [miligam/deci-lit]

- LDL cholesterol xấu vì đặc tính của loại cholesterol này ưa kết dính bám vào thành động mạch sinh ra nghẽn mạch máu

Tại sao cholesterol xấu lại cao?

Tại thức ăn gồm:

xấu: mỡ động vật là mỡ bảo hòa (thịt heo , sữa bò, bơ lỏng ,phô mát, kem, dừa )

 (mỡ bão hòa (saturated fat)  là dạng mỡ theo công thức hóa học được tạo từ các nguyên tố Carbon bão hòa với các nguyên tố hydrogen. Mỡ bão hòa thuờng có dạng rắn ở nhiệt độ bình thuờng ( room temperature khoảng 18 độ C) 
 
vi dụ: chúng ta thấy ở nhiệt độ bình thuờng, tảng mỡ heo có dạng rắn - khối,  không phải là chất lỏng như vậy tảng mỡ heo là mỡ bão hòa saturated fat

trái lại các loại dầu thực vật dầu đậu nành , dầu olive, nut , dầu cá  là chất béo không  bão hòa (unsaturated oil ) nên tốt hơn 

LIỆU PHÁP

nên chọn thức ăn tốt:   có chất xơ (rau đậu ngũ cốc nguyên , thuốc về xơ mutamucil, benefiber)

NGUYÊN NHÂN
do quá cân lượng :

-ít tập thể dục
-di truyền(gia đình)

CHOLESTEROL TỐT

HDL   cholesterol tốt mục tiêu phải TRÊN 40 mg/dL [miligam /deci-lit]

 một mẩu HDL chlesterol là một dạng hạt li ti bao gồm một chuỗi lipoprotein bao quan một nhân mẹ cholesterol làm trung tâm. HDL đậm đặc hơn so với các hạt cholesterol khá

Trong lúc LDL cholesterol xấu ưa kết dính bám vào thành động mạch, thì HDL cholesterol lại có ích cho chúng ta vì HDL có khả năng hấp thụ và dời các hạt LDL xấu đó đi 

Cái gì làm cholesterol tốt bị giảm mất?

-Do tiểu đường hay cao máu vì đường
    Nhất là vì ăn nhiều đường, cơm trắng, bún, khoai hay đồ ngọt.
-Do quá mập , thiếu thể dục , cũng như di truyền.

***
TRIGLYCERIDES (chất béo trung tính) -nên DƯỚI 150 mg/dL

Triglycerides là gì? là chất béo dự trữ

Triglycerides là dạng chất béo trung tính (lipid) có trong máu chúng ta. Khi chúng ta ăn cơ thể chúng ta dự trữ phần năng lượng dư thừa dưới dạng triglycerides nằm trong các tế bào mỡ. Sau đó các hóc môn sẽ có nhiệm vụ biến đổi triglycerides thành năng lượng khi thiếu. Nếu chúng ta cứ dư thừa năng lượng mãi thì chúng ta sẽ cao triglycerides.


Cái gì làm triglycerides bị cao?

Do Tiểu đường hay cao máu do đường
nhất là vì ăn nhiều đường, cơm trắng, bún phở, khoai hay đồ ngot.

***

LIỆU PHÁP CHỐNG CAO CHOLESTEROL

1. Ăn uống tốt
2.   Tập thể dục, đi bộ, chạy bộ
30 đến 60 phút thể dục hàng ngày giúp giảm cholesterol
3.  Giảm cân, dù 5 pounds (non 3 kg) cũng hạ được cholesterol
4. uống thuốc
5. Ngưng hút thuốc lá

----------------------------------


        copy thử máu của người viết tháng 7/2019

TỐT do các yếu tố sau:
HDL tốt 51  trên 40mg/dL ok
LDL xấu chỉ có 64  dưới 100 mg/dL ok
TRIGLYCERIDES XẤU 62 dưới 150mg/dL ok
--------------------------- 


Chúng ta cần ăn gì để tránh rắc rối về cholesterol?

Chúng ta cần thời gian để THAY ĐỔI món ăn. Hãy thay đổi mỗi lúc mỗi thức ăn. Món nào dễ thay đổi thì hãy làm trước. Ăn hoài một thứ dễ gây đến tình trạng cực đoan (một là thiếu hai là dư cholesterol quá)

Hãy biết thửơng thức món ăn của mình.

Nhai chậm, nên ăn tại bàn (tránh ăn khi lái xe hay xem TV) nên ăn chung với gia đình hay ai khác nếu có thể.

Nên ăn thức ăn tốt cho sức khỏe:

-rau, đậu, chất xơ đều hạ cholesterol
-chọn ngũ cốc, gạo lứt, lúa kiều mạch, lúa mỳ chứa nhiều xơ hơn cơm trắng, bánh mỳ, bún. Nếu bạn không đủ chất xơ thì uống thuốc chứa xơ như Mutacil
-Nên ăn trái cây nguyên hơn là uống nước vắt (vì có xơ )
-ăn thịt có màu trắng và đồ biển
-Cá thu cá ngừ halibut, hồi cá trích nục đều là chọn lựa tốt
-Nên lạng mỡ vứt đi , đọc kỹ bảng phân chất (ingredients) trên nhãn hiệu tránh loại dầu có nạp hydrogen
-Chọn loại mỡ tốt, dầu oliu, dầu phụng, dầu canola đều tốt hơn shortening, margarine bơ dừa và dầu cọ. Nên ăn ít thức ăn từ sữa chưa lọc béo, kem, và tránh thịt có màu đỏ.

Chúng ta hãy tự làm lấy thức ăn cho mình:

- Thức ăn tại tiệm hay tiệm bán thức ăn nhanh và thức ăn đóng hộp thường chứa nhiều mỡ xấu cùng muối. Nếu chúng ta tự nấu được thức ăn thì tốt cho sức khỏe. Nên bới những thức ăn tốt cho sức khỏe mà bạn nấu tới nơi làm việc dùng trưa hay cho bữa lỡ. Điều này vừa tốt cho sức khỏe và còn tiết kiệm tiền bạc cho chúng ta./.

ĐHL biên soạn
last edit 20/6/2022

nguồn 

 -The Pacific Free Clinic PFC Stanford University

-Stanford University Health Care
https://hypertextbook.com/facts/2003/IradaMuslumova.shtml
tml


No comments:

Post a Comment