audio- DÀNH ĐỂ BẠN ĐỌC NGHE
***
NHỚ QUÁN CÀ PHÊ KHO- MỘT THỜI XÓM VẮNG MỸ THO NHỮNG NGÀY CHẠY GIẶC
nhớ thành phố Mỹ Tho những ngày chạy giặc 1972
***
LY CÀ PHÊ KHO VÀ XÓM VẮNG NGUYỄN TRÃI NĂM XƯA
Sáng sớm hai bên con đường Nguyễn Trãi, mọi nhà đang yên giấc ngủ nhưng quán Bà Mười đã dậy trước nhất. Con đường Nguyễn Trãi tuy ngắn nhưng đi ra Chợ Mỹ Tho lại gần, thế nên dân lao động thường tới sớm uống ly cà phê kho tại quán này khá đông. Khách của bà chẳng ai xa lạ, phần nhiều là phu đạp xe ba-gác cùng xích lô đạp. Cũng có vài chú tài lái xe lambro ba bánh. Mấy chú tài xe lam thường tới trễ hơn.
Bà Mười lâu nay quen chuyện dậy sớm bán cà phê cho khách trong phường. Nói là quán nhưng thật ra là mái hiên trước của bà thôi. Căn gác hai tầng-mấy năm nay bà chỉ ở phía dưới. Tầng trên bà cho thuê kiếm thêm lợi tức. Tầng trên ba năm sau này từng biến làm chỗ nhảy nhót cho một số cave và lính Mỹ về đêm. Nhưng chuyện này không thường xuyên, vài ba đêm số cave này mới đem khách về nhảy, hát ca, rượu chè...
Tiếng là cà phê kho, ba chữ thật bình thường, nhưng mấy tay ba -gác, xích lô thiếu một ly vào sáng sớm chắc suốt ngày sẽ không đạp xe nổi. Họ đã ghiền cà phê Bà Mười, dậy sớm làm ăn nhưng đầu tiên phải tới quán Bà Mười, không ghé là không được. Không hẹn mà gặp, non năm giờ sáng phu đạp xe, chở mướn đã gặp nhau trước quán.
Cà phê kho rõ ràng phải khác với cà phê phin. Đã gọi là bình dân, thì không ai dư thì giờ để ngồi đợi từng giọt tí tách rơi như trong quán cà phê nghe nhạc khác. Cà Phê Kho nghĩa là được pha nấu “tốc hành”, một lượt như thế chế được nhiều ly cho khách đang đợi. Bà Mười ước tính bao nhiêu khách rồi bỏ khoảng hơn trăm gam cà phê vào trong cái túi vải, xong đặt vào một bình thiếc cao loại chuyên hâm cà phê của Pháp. Bà dậy sớm, việc đầu tiên là lo cái ấm cà phê kho. Cái bọc vải cà phê cứ thế mà rỉ rả sôi trong cái bình thiếc cao cao nói trên. Bà Mười nấu đã quen.
Cà phê kho, tiếng nghe thật bình dân, thế mà lạ, nó phải qua tay Bà Mười ‘kho’ mới ngon. Khách uống quen lại ghiền. Phải chăng họ chỉ quen hương vị này? Cuộc sống cần lao, không ai đòi hỏi gì hơn. Có thể nhu cầu của người lao động, hàng ngày sống nhờ vào "cơ bắp" chân tay nên an phận thủ thường. Người phu xe chỉ cần ngần ấy cà phê, tháng ngày quen hương vị đó là đủ thỏa mãn.
Hình ảnh mấy cái ly cà phê nho nhỏ. Ai kêu cà phê sữa thì bà chủ chế thêm chút sữa đặc Ông Thọ vào cỡ ly cao hơn một xí, một xí thôi chứ không lớn lắm. Bàn tay mập ú của bà Mười nhẹ nhàng, nhấc cái bình đang bốc hơi trên bếp than hồng nho nhỏ, chủ quán rót chính xác từng ly, đặt đúng vị trí cho từng khách kêu loại sữa hay đen, chẳng hề lầm lẫn.
xe lam trước 1975
Một thời chúng ta chưa hề thấy hình ảnh những điếu thuốc Jet bán lẻ, đặt trên dĩa như những năm sau này.
Ai có tiền thì hút Ruby Queen hay Capstan, nhưng mấy tay lao động, đạp xe ba gác hay xích lô, họ vốn từ miệt vườn lên phố Mỹ (tho) làm ăn, quen vấn thuốc rê lâu rồi. Mấy ngón tay thô ráp lại vấn thuốc thật tài. Vừa phì phèo hơi thuốc họ vừa nói chuyện thời sự, làm ăn, chuyện giành khách, giựt mối...chút hào hứng nào trong mớ chuyện hỗn độn trong buổi sáng sớm, giúp sôi nổi thêm trong khói thuốc nặng mùi. Mấy chú tài lái lambro thường hút Bastos xanh. Ít ai đủ sức mua nổi capstan hay ruby hút hàng ngày. Đạp xe suốt ngày kiếm ra tiền đổ mồ hôi sôi con mắt, ai cũng lo cơm áo gạo tiền, một ngày đặng bao nhiêu?
Có được cử cà phê kho vào sáng sớm, vấn thêm điếu thuốc rê loại nặng; thế là đủ rồi chẳng ai mong cầu gì hơn.
Đồng tiền của khách uống bình dân thì giá ly cà phê kho đương nhiên vừa hợp khẩu vị lại hợp túi tiền. Đạp xe ba gác, xích lô làm gì uống loại ngon hơn?
xe ba-gác ra chợ Mỹ Tho
Quan trọng nhất là ra Hàng Bông cho kịp! Xe Ba gác sẽ tới Cầu Quay xuống tận mấy vựa dọc bờ sông chở hàng rau trái hoa quả ra cho con buôn lúc trời hừng sáng.
*
NHỚ LY CÀ PHÊ KHO CÙNG MỘT THỜI CHINH CHIẾN CŨ
Tiếng chuyện trò bên ly cà phê kho ngày xưa phần nhiều là chuyện làm ăn ngoài chợ Mỹ Tho. Trời lơ mờ chưa sáng, gặp nhau lai rai đôi chút, bên ly cà phê đạm bạc, khói thuốc bình dân năm ba người phu lao động đang tán gẩu năm ba câu chuyện. Nhưng rồi chẳng ai dám ngồi lâu. Dân lao động cùng phường như Tư Cầu hay Cu Ba đạp ba gác, hoặc Chú Tư xích lô, sáng sáng ngồi với nhau quanh cái bàn gỗ ọp ẹp, rầm rì chuyện thời sự. Họ vừa nói chuyện vừa nhấm nháp chút chút hai, ba ly cà phê nho nhỏ. Mấy câu chuyện nghe loáng thoáng không đầu chẳng đuôi? Ai nghe cũng đoán mấy tay này đang nói về chuyện chiến tranh ngoài Huế nổ lớn. Báo Sóng Thần đăng tin Đại Lộ Kinh Hoàng dân chết quá trời. Mặt trận An Lộc, Bình Long nữa, toàn là tin chiến tranh căng thẳng được báo hôm qua đăng lên trang đầu. Hơi hám chiến tranh lan theo mặt báo về tận Mỹ Tho. Rồi gần hơn là tin trường học ở Cai Lậy bị pháo kích, trẻ em chết oan thảm thiết.
Mấy ly cà phê đã hết. Bà chủ bưng cho một ấm thiếc đựng trà, cả bàn uống chung. Vị trà chắc chắn không phải là thứ hảo hạng. Chẳng nghe ai đòi hỏi gì thêm. Mấy tay 'ghiền cà phê kho' này có lối uống trà theo thói quen do chẳng ai xin thêm tách uống trà để làm phiền chủ quán. Khách uống dùng ly cà phê uống xong, lắc lắc chút nước trà cho sạch phía trong. Thế rồi chẳng hắt đi xa, xong đưa luôn vào miệng. Ly cà phê sữa, uống xong cũng thế. Khách chỉ lắc lắc chút nước trà, lại đưa vào miệng. Lối uống cà phê của họ quả thật đơn giản. Có thể nói, tất cả động tác đó gom lại, chính là lối sống và nếp nghĩ chất phác của người miền nam. Nếu ai đó muốn nói khác hơn đó là một lối sống bình dị của lớp người lao động giữa chốn thị thành.
*
Cà phê kho rõ ràng là thứ cà phê bình dân, cho đến hương vị của ấm trà cũng bình dân. Tất cả quyện lẫn trong không khí lành lạnh và yên tĩnh của mỗi buổi sáng của một thành phố miền nam. Khách hàng, người lạo động trong phường đều ghiền như thế, không có không được.
Từ tay chở xe ba gác cho đến người phu xích lô đạp trong mấy xóm dân lao động, sáng sớm đều ngồi chồm hỗm trên cái ghế gỗ bên cạnh cái bàn ọp ẹp như vừa nói ở trên. Họ vừa nhâm nhi ly cà phê nho nhỏ vừa nói chuyện chiến tranh, chuyện đi lính, chuyện pháo kích, ngay cả chuyện giựt hụi ngoài chợ... tất cả hợp thành một thứ tiếng rầm rì trong bầu không khí lành lạnh vào buổi sáng sớm.
Có chút gì thú vị, tuy khách vãn dần thế mà mùi cà phê kho của quán bà Mười vẫn còn bốc ra thơm ngát. Bóng đèn điện vàng vọt khi ánh mặt trời chưa lên cao. Lớp đạp ba gác và xích lô đi rồi, sẽ còn một số khách bình dân khác tới tiếp tục uống vài ly cà phê kho của Bà Mười. Những ly cà phê đơn điệu nằm trên mấy mặt bàn đóng bằng gỗ két đạn. Tất cả đều bình dị đời thường như khách của Bà Mười. Quán cà phê buổi sáng nó đồng nghĩa với im lìm không bao giờ có tiếng băng nhạc hay radio. Khách sáng sớm họ ghiền cà phê kho, ghiền cái không khí im lặng của buổi sáng sớm. Vài người bạn tâm giao đối ẩm với ly cà phê nhỏ bé, cùng tiếng nho nhỏ chuyện trò.
Nhìn ra đường, lâu lâu mới có tiếng xe honda của ai đó đi làm sớm chạy qua. Mấy ngõ kiệt vẫn im lìm trong giấc ngủ muộn. Làn hơi trăng trắng từ bình cà phê của quán Bà Mười vẫn nhè nhẹ bốc lên dưới ánh sáng lung linh từ cái bóng đèn vàng vọt.
Mấy người uống cà phê đang ngồi chồm hổm trên chiếc ghế gỗ, lác đác chuyện trò nay tất cả đều nhanh nhảu đứng dậy ra chợ kiếm sống. Bắt đầu một ngày từ hương vị ly cà phê nơi quán Bà Mười, họ sẽ tiếp nối một ngày làm lụng với sức mạnh gân cốt của mình.
Thế mà lạ, họ vất vả như thế mà vẫn hưng phấn, yêu đời. Bình thản với cuộc sống cần lao; người thì chăm đạp xe xích lô, kẻ kiên trì gò lưng sau chiếc ba- gác chở đầy hàng hóa, rau quả từng buổi sáng tinh mơ...
Xa xa 'bom gầm đạn réo', hòa chung số phận của đất nước, họ vẫn vật lộn, cần cù lao động, sống trọn vẹn với gian nan thử thách cuộc đời./.
Đinh Hoa Lư
Nhớ về thành phố Mỹ Tho 1972
No comments:
Post a Comment