CON TÀU NĂM CŨ

 BÀI EDIT TỪ TẬP NGÀY XƯA QUẢNG TRỊ 

CON  TÀU NĂM  CŨ

     Tôi hay dùng lại tiếng tàu hỏa tiếng ngày xưa người mình hay dùng để chỉ tàu lửa. Đó là những chiếc tàu chợ phun khói phùn phụt và hú từng hồi còi dài.  Hơn nửa thế kỷ qua rồi, giờ đây có thể các bạn  đang ngồi trong những toa xe hạng sang xuyên Việt,  có đầu máy chạy bằng diesel tối tân với tốc độ nhanh chưa từng có. 
Hình ảnh chiếc tàu hoả năm xưa không lạ đối với lớp người lớn tuổi, nhưng thế hệ bây giờ có muốn đi cũng không có?
Ôi một thời tàu chạy lắc lư những cột khói đằng đầu tàu phun lên tiếng còi tàu huýt liên hồi khi gần đến ga nào đó...
Tàu đi qua những vùng hoang dại thôn dã ruộng nương mỗi lúc rời sân ga và xa thành phố.
Tàu đi tàu về người nhớ kẻ thương...một thời rung động trái tim người nhạc sĩ cống hiến cho chúng ta nhiều bản nhạc.
Tàu hoả với người nghệ sĩ là chuyện chia phôi cùng đợi chờ chuyện ngày xưa những tình cảm mặn mà lãng mạn nghe rung động làm sao?

 Người viết khơi lại hình ảnh chiếc tàu hỏa xa xưa, có nghĩa là khoảng thời gian cuối từ 1960 trở về trước khi con đường sắt cận sơn tỉnh Quảng trị còn đi qua những vùng hẻo lánh - hoang vu. Lúc này đường xe hỏa trong Nam vẫn còn xuyên suốt từ Sài Gòn ra đến Đông hà. Thế hệ sinh sau 1970 có thể nhìn thấy những đầu máy xe lửa cổ xưa, đen sì chạy bằng than đá và củi trong sách vở. Riêng thế hệ chúng tôi còn có cơ hội đi trên những chuyến tàu chợ ngày xưa, trước khi chúng bị bỏ hoang phế ở những góc vắng tại các nhà ga lớn nào đó.
Ngày đó,  nhà ga xe lửa Quảng Trị cách cầu Thạch hãn không xa. Bởi thế ngày xưa dân mình hay gọi cầu này là Cầu Ga. Tàu từ Đông Hà vô, dừng Ga Quảng Trị. Ngược lại muốn ra Đông Hà, bạn có thể tới Ga Quảng Trị đáp chuyến tàu ra. Chiếc cầu dành cho cả tàu hỏa và xe hơi, nên mỗi khi có tàu qua xe và người đi bộ đành phải chờ. Thời này tôi hay đi tàu hỏa dù chỉ một đoạn ngắn từ Quảng trị vào Mỹ chánh hay từ Quảng trị ra Đông hà.Nhà mẹ đích tôi kế chợ Mỹ chánh, mỗi lần tôi từ Quảng trị vào thăm xong tôi đi lên ga xép Mỹ chánh đón cho được chuyến tàu chợ cuối ngày để ra Quảng trị. 

Tôi mường tượng hình ảnh cũ. Thời con nít, cái gì cũng vĩ đại. Đi được với người thân trên tàu đối với tôi chẳng khác gì là một chuyến viễn hành.  Tôi nhớ mang máng  nhà ga Mỹ chánh nằm trên  một khoảng dốc khá cao. Tôi ngồi đợi tàu với ba mình, trong lòng thấp thỏm ngóng mong. Có tiếng còi tàu từ Huế ra, hú lên từ xa. Những hồi còi, lúc đầu con nghe văng vẳng nhưng càng lúc càng to. Từ xa, một cái chấm đen tròn, cột khói đen ngòm bốc lên. Cái đầu tàu đằng trước, khói bốc"phì phò"càng lúc càng rõ. Rồi tiếng rầm rập trên con đường sắt. Hồi hộp làm sao khi cái khối sắt kia từ từ chậm lại rồi dừng hẳn trước cái sân ga nhỏ bé, đìu hiu. 

Tàu chợ tạm dừng ít phút, lấy thêm khách hay cho một vài người xuống. Cột khói từ trên cái đầu tròn dài đen nhẵn của đầu máy còn "gầm gừ" như 'doạ nạt' thằng bé như tôi. Trong trí tưởng tượng của tôi lúc đó, những bánh xe sắt khổng lồ của đầu tàu cùng lửa, khói, hợp lại trông chẳng khác gì một con “quái vật” đen đúa đến ghê sợ. Đó là bao dấu ấn hằn ghi trong trí óc trẻ thơ. 

Người phu lái tàu áo quần đầy dầu mỡ, xốc xếch, nhảy xuống khỏi đầu phòng lái.  Hình như ông chỉ đứng lái tàu chứ không ngồi như bác tài xế xe hơi. Đứa bé như tôi, nhớ mang máng, ông lái tàu vội vàng dùng cây sắt dài, hì hục nạy đống lửa và than đang cháy hừng hực trong cái đầu tàu. Đó là công việc chuẩn bị cho đầu tàu tiếp tục chạy ra Quảng Trị.  

Lại hồi còi khác lanh lảnh rúc lên, đằng trước nhà ga người phu trạm phất lá cờ đỏ báo hiệu cho con tàu lăn bánh. Tiếng “sình sịch, sình sịch", lúc đầu còn chậm sau nhanh dần. Tàu từ từ rời ga Mỹ chánh, người phu trạm đứng ngó theo. Bóng ông cùng cái nhà ga khuất dần. 

Đã là tàu chợ thì nó phải chạy chậm. Tàu vừa chạy vừa lắc lư. Tôi được dịp ngắm say sưa những triền cát, nhiều vạt rú càn cùng nhiều mảng đồi hoang sơ hoang vắng. Nhìn lên xa, bên trái là dãy núi Trường Sơn, trùng trùng điệp điệp. Tất cả gom lại tạo cho tôi thứ cảm giác “phiêu lưu, mạo hiểm” cho  một đứa nhỏ đi xa. Con tàu vẫn nhịp nhàng lắc đều. Thỉnh thoảng tàu kéo lên một hồi còi, phá tan không gian tĩnh lặng. Gần đến ga  Quảng Trị, tàu kéo còi liên tục. Tôi sắp về đến nhà cùng với niềm vui của một đứa bé đi chơi xa về lại thành phố. 

Lớn thêm một ít, tôi có dịp vào Huế về thăm quê nội tôi tức là Truồi và tôi cũng có dịp đi tàu hỏa nữa. Rồi tôi còn được theo người lớn cùng lấy vé tàu tại ga Truồi mà vào đến Đà Nẵng. Nói sao hết nỗi vui mừng của tôi với cái thú "phiêu lưu " xa xôi như lúc này. Làm sao quên được hình ảnh sóng nước rì rào khi con tàu chạy men theo bên đầm Cầu Hai, Đá Bạc, giã từ cái đầm Lăng cô, tiến sâu vào chân núi Hải vân.  

Nếu chúng ta hiện nay có những phương tiện dồi dào - hiện đại thì mới thấu được nỗi “gian nan" của chiếc tàu chợ đen đúa năm nào. Chiếc đầu máy chạy bằng than phải ì-ạch kéo cả đoàn tàu qua núi Hải vân nơi có những độ dốc khiến nó phải "phì phò" phun khói dày đặc tưởng chừng muốn "ngất lịm " đến nơi .

Hầm tàu Hải Vân

Cảm giác rờn rợn của tôi tăng lên khi con tàu phải chui qua mấy cái hầm dài xuyên qua núi Hải vân. Những toa xe không có điện, tối om  như cảnh “âm ti địa ngục”. Mỗi lúc qua một hầm, mấy kẻ thích đùa cứ la hét vang lên như dọa nạt những ai yếu bóng vía. Khói tàu trong hầm chui vào hết trong các toa, mùi hắc ín mùi khói than khét lẹt. Con  tàu trước khi vào hay ra khỏi một hầm, thường hú lên một hồi báo hiệu. Cứ mãi vậy cho đến cái hầm thứ thứ 6 - cái hầm dài nhất thì mới qua ranh giới Đà Nẵng. Toa xe sáng lần lên cho đến khi tất cả đều lọt vào khoảng trời quảng khoát bên ngoài. Ai nấy đều hít thở sảng khoái, nhìn lại nhau thì ôi thôi mặt ai cũng có một lớp mỏng muội khói.

 Một thuở thanh bình người dân tự thoả mãn với những gì hiện có trong tay. Người ta đi tàu chợ, Nhiều khúc củi to tướng đốt lẫn với than. Hình ảnh những cột khói hình nấm, phùn phụt bay lên trời cao cùng tiếng còi tàu hú dài lê thê nhưng đem niềm vui cho khách đi tàu. 

Làm sao tôi quên được những lúc đợi con tàu về ga cũ. Tôi đã áp tai vào đường tàu cố lắng nghe chấn động con tàu lan truyền từ những dặm xa. Có tiếng còi tàu xa xa âm thanh mơ hồ -phảng phất. Niềm vui của tôi tăng dần khi nhìn thấy làn khói đen từ phía chân trời cùng lúc tiếng còi tàu to dần liên hồi như tiếng reo vui của người con đi xa nay về lại cố hương. Đoàn tàu thân quen đã về bến cũ để đón thêm người đi, lưu luyến chia tay cho ai ở lại. Từng cụm khói tàu bốc cao lên trời, tàu vẫn tiếp tục chuyến viễn hành, vẫn tiếp tục chia phôi,  để lại phía sau một sân ga bé nhỏ cùng số phận đợi chờ.  

Con tàu năm cũ sẽ đưa chúng ta về với thời hoang dại. Những chuyến tàu hoàng hôn ra đi về bóng tối của thời gian; nơi đó đã chôn kín bao kỷ niệm vơi đầy, một thời tuổi nhỏ. 

Rồi thời gian trôi mau, phôi pha bóng dáng con tàu ngày xa xưa đó. Bao nhân ảnh cuộc đời cũng lần hồi nhạt nhòa theo quá khứ. Từng hồi còi lịm tắt - từng sân ga xa bé nhỏ của thành phố năm xưa xa dần và khuất hẳn trong ánh tà dương. Chúng ta chia tay theo từng ngã rẽ cuộc đời; nhưng rồi tất cả sẽ theo nhau trôi chung về một vùng kỷ niệm. Nơi chân trời góc bể nếu có ai ngồi nhớ lại ga xưa chợt nghe đâu đó thoảng đưa thanh âm giục giã của Chuyến Tàu Hoàng Hôn, ga chiều Quảng Trị ./.

-0-0-0-