Saturday, November 11, 2023

TRUYỆN DỊCH- VỀ MÁI NHÀ XƯA


một cảnh trong phim The Grapes of Wrath (1940 Henry Fonda vai chính trong vai Tom Joad) -Tom Joad ra khỏi tù, trên đường về nhà anh gặp thầy Jim Casy người quen biết và đã từ bỏ chức vụ mục sư 


***

  


   Chiếc xe tải chạy đi. Tiếng đổi số khi lên dốc cùng tiếng bánh rít trên mặt đường làm Joad ngừng chân ngẩng nhìn cho đến khi xe xa dần. Tần ngần một lát, anh đứng nhìn cho đến khi hình bóng nó mất hút theo làn khói xanh lam lung linh bốc lên xa xa.


  Joad cẩn thận kéo chai rượu Whisky nhỏ từ túi bên, vặn cái nắp kim loại ra, xong nhẹ nhàng nhắp một ngụm. Anh le lưỡi, cố ngoáy sâu vào cổ chai như muốn hút hết giọt rượu cuối cùng, xong gật gù lẩm bẩm mấy chữ còn nhớ...

" Chúng tao từng rình một thằng da đen nơi đó…"

 Cuối cùng, anh đổi huớng đi về tay phải vào một con đường đất thẳng góc với cánh đồng. Trời nắng chang chang, không ngọn gió nào cuốn bụi lên. Mặt đường lồi lõm do bánh xe chạy, lắng đầy những lớp bụi dày. Chỉ vài bước, Joad nhận ra đôi giày mới của mình dính đầy lớp bột đất. Đôi giày màu vàng giờ đã bị lớp đất nâu che mất.

  Anh chàng cúi xuống tháo dây giày, cởi chiếc này xong đến chiếc khác. Anh cảm thấy thoải mái lúc dẫm bàn chân ẩm ướt mồ hôi lên nền đất cho đến một lúc lớp đất bụi nóng bỏng len qua kẻ chân, trào lên lớp da trên bàn chân làm anh nóng ran.  Joad cởi chiếc áo khoác, túm đôi giày vào trong, mang lúc lắc bên tay.  Anh bước nhanh, đá lớp bụi tung ra trước sau đó chúng còn lại một lớp mờ nhạt, la đà phía sau.

 Tom Joad trong phim The Grapes of Wrath

   Bên phải  đường có một hàng rào, được dựng từ một hàng cọc liễu nối với nhau bằng  hai hàng kẻm gai. Mấy cái cọc cong queo, gọt dũa sơ sài.  Dây thép cuốn vào mấy cái ngạnh nếu ngang tầm,  chỗ nào không sẵn ngạnh, thì sợi kẻm được buộc vào cọc bằng một dây thép rỉ. Nhìn qua hàng rào, ta có thể thấy những hàng bắp ngã rạp dưới cơn gió nóng, giữa ngách lá nối liền thân bắp giờ chứa đầy đất.

  Joad lê bước dọc con đường. Đám bụi vàng vẫn theo bước chân anh. Có chú rùa đất, cái mai cong vòng, đang chậm chạp bò qua đám đất đằng trước anh một khoảng ngắn. Chú rùa bò chầm chậm, có vẻ lừng khừng. Joad chợt dừng lại ngắm chú rùa, bóng anh phủ lên lưng nó. Lập tức, cái đầu , cẳng con rùa thụt ngay vào; cái đuôi tròn to cụt ngủn cũng rụt vào cái mai. Joad cầm chú rùa lên, lật ngữa xem chơi. Khác với phần lưng màu xám nâu,  màu đất, phần dưới cái mai nó lại mang màu vàng kem, óng ả, láng mượt. Joad đổi cái xách đồ qua tay kia, dùng ngón tay ấn thử phần da bụng mềm mại óng mượt đó xem sao. Rõ ràng nó mềm hơn phần lưng. Cái đầu cứng ngắt chú rùa hơi nhô ra xem thử ngón tay anh đang làm gì, mấy cải cẳng nó đạp lia lịa. Con  rùa  sợ bắn ướt luôn bàn tay Joad. Nó cố chống cự một cách tuyệt vọng trên cao. Joad  lật chú rùa lại, cùng cuộn nó vào trong cùng chung chiếc áo với đôi giày. Dưới cánh tay, anh cảm thấy chú rùa đang vẫy  đạp lung tung.  Anh gắng đi nhanh hơn, gót chân  kéo lê trên mặt đất đang phủ đầy một lớp dày đầy bụi mịn.

'

  Trước mặt anh, sát đường có cây liễu gầy guộc, nhuốm đầy bụi đất. Bóng im bên trong lổ đổ nhiều hạt nắng lung linh. Mấy nhánh cây khẳng khiu như muốn vươn ra đường, làm rộ những đám lá gầy gò, tả tơi, chẳng khác hình ảnh con gà bị vặt hết lông.

 Người Joad  đẫm mồ hôi. Chiếc sơ mi xanh,  phần lưng và phần dưới hai cánh tay, đổi màu đậm hơn. Anh lại kéo thấp cái lưỡi trai của chiếc mũ làm cong thêm phần giữa.  Lớp giấy cứng bên trong gãy đôi. Giờ cái mũ lưỡi trai hoàn toàn không còn mới nữa. Joad gắng bước, cố nhanh chân lại núp nắng dưới bóng cây liễu đàng đó. Chỉ có cây liễu này mới có một bóng im  đậm đặc. Đó là cái bóng duy nhất từ cái thân một thân cây khi mặt trời lên cao vượt qua Chính Ngọ (zenith). 


Thầy Giảng Đạo Jim Casy

  Ánh nắng nóng, rát quất vào gáy làm đầu Joad  choáng váng. Gốc cây kia chẳng thấy do nó mọc ra từ một hẳm đất, nhưng nhờ vậy mới giúp cho cây kia giữ nước lâu hơn là khi nó mọc trên nền đất bằng phẳng. Joad phóng nhanh hòng chạy trốn sức nóng thì vừa kịp đổ dốc. Anh kịp chậm chân lại khi đạt tói cái bóng im  mong đợi. 

Có một người đàn ông đang ngồi bệt dưới đất, lưng dựa vào gốc cây. Hai chân ông ta bắt chéo, để bàn chân trần ngểnh cao gần ngang đầu. Ông ta chưa nghe tiếng chân Joad tới gần do mải mê huýt gió bản "Vâng thưa Ngài, Đây là Người Tôi Yêu Nhất ". 

                   Thầy Giảng Đạo Casy 

Một cẳng duỗi dài đang đung đưa theo điệu nhạc. Không hẳn là một điệu khiêu vũ. Ông ta lại ngưng huýt gió. Bằng một giọng cao, rời rạc, ông hát:

"Đúng Thưa Ngài, là Đấng Cứu Rỗi của con,

Chính Giêsu là Đấng Cứu Cứu Rỗi của con

Đức Giêsu giờ đây, ngài là Đấng Cứu Rỗi cho con

Trên trần gian này

Giêsu, ngài không hề là người ác

Đức Giêsu, giờ đây ngài là Đấng Cứu Rỗi cho con "

  Joad bước vào bóng im loang lổ nắng do lùm cây kia rụng bớt lá. Ông ta vội ngưng hát, quay đầu nhìn. Người này có cái đầu dài, xương xẩu, làn da  đầu căng láng, cùng cái cổ lộ rõ từng thớ thịt như mấy chiếc cuống của bó cần tây. Hai tròng mắt lồi, nặng nề. Mí mắt lại như căng ra để che hai con mắt, trông như đang sưng lên. Đôi gò má ông mang màu da nâu sậm, láng bóng. Ông lại không chút râu nào nên trên cái miệng trông thật khôi hài. Nói đúng hơn dễ làm cho người khác thích thú. Cái mũi khoằm như mỏ chim, lại cứng. Da mũi lại quá căng khiến cái sóng mũi trở thành nhợt nhạt. Chẳng có chút mồ hôi nào trên khuôn mặt đó, ngay cả vầng trán cao tai tái kia. Một vầng trán cao dị thuờng, hai bên màng tang lại nổi những đường gân máu xanh nhạt. Nếu nói thế, thì từ đôi mắt trở lên đã chiếm hết nửa khuôn mặt rồi! Những sợi tóc bạc cứng ngắt, mọc từ lông mày; rối tung, giống như ông ta chuyên dùng ngón tay vuốt tóc lui sau. Người đó lại bận bộ quần áo treo (overalls) bên trong có cái sơ mi xanh. Cái áo khoác tay dài với hàng nút đồng, một cái mũ nồi, lốm đốm, màu nâu nhàu nát vứt trên nền đất. Đôi giày vải nhuốm màu bụi xám ngắt, bị đá hất tung khi tháo, nằm bên cạnh.

  Người đàn ông đó giờ ngước nhìn Joad một chập lâu. Ánh sáng áng chừng tràn sâu vào sâu vào đôi mắt nâu, xong hắt ra vài tia, lấp lánh sâu từ con ngươi. Những thớ thịt dưới cần cổ ông giờ lại nổi lên.

  Joad vẫn đứng yên trong bóng im rời rạc nắng đó. Anh lại cầm mũ lau vội mồ hôi trên mặt, xong buông gói đồ hay cái gói bằng chiếc áo khoác xuống đất.  Người núp dưới bóng im thôi bắt chéo hai chân và thả đầu ngón chân xuống đất.

Joad cất tiếng chào trước:

-Chào ông, trời nóng như thiêu ông ơi!

Ông ta nhìn chằm chặp vào Joad như dò hỏi, xong  cất tiếng:

- Phải cậu là Tom Joad, con của Già Tom không vậy?!

-Dạ vâng đúng rồi! chính con đây, con đang về nhà đây.

-Ta đoán ngay là cậu mà. Cậu quên ta rồi sao?


Ông đó mĩm cười, môi hở ra để lộ hàm răng to bản:

-Ồ! Con cứ mãi một việc là kéo bím tóc cô bé đó khi ta làm Phép Thánh cho. Con túm hết tóc cô ta. Có thể con không nhớ, nhưng ta nhớ. Cả hai con đều tới với Giêsu cùng một lần nhờ vào bím tóc đó. Hai con đều được rửa tội một lần cũng từ con mương thủy lợi. Đánh nhau, la hét như hai con mèo không bằng.

 Joad vẫn nhìn ông với đôi mắt lờ đờ, chợt anh cười phá lên:

-Ô tại sao? Con nhận ra rồi, chính Thầy là Thầy Giảng Đạo đây mà.  Mới một giờ trước đây thôi, con vừa đi vừa nhớ lại Thầy.

--Đúng, ta là Thầy Đạo đây!

Người đàn ông giờ nghiêm nghị trả lời Joad.

-Hãy tôn kính Jim Casy như ta, vì ta là người được Chúa Giao Truyền, có trọng trách gọi tên Giêsu mà đến với vinh quang và thuờng dùng con mương nước đó nơi mà những con người tội lỗi đang vẫy vùng- lay hoay -ăn năn sám hối và một nửa đang chìm. Nhưng chưa hết đâu.

Ông thở dài:

- Jim Casy ta bây giờ không còn lời gọi nào nữa do ta nhiều tội lỗi lắm rồi.


Joad đỡ lời:

-Thầy ơi!mỗi khi suy nghĩ vè vấn đề nào đó, thầy cứ bị ràng buộc. Quả là dịp may khi gặp thầy.  Có lần thầy vừa đi quanh giảng hết trọn bài thuyết giáo, tay che đầu nói hết cả hơi. MÁ con ủng hộ thầy hơn bất cứ ai khác. Ngay cả BÀ Nội con nữa, BÀ cho rằng lòng thầy tràn đầy ăm ắp.


 Joad bới trong cái áo khoác, tìm chai rượu.  Chân con rùa hơi động đậy,  nó cuộn mình thật kỹ. Anh mở nắp chai rượu chìa về phía Thầy Đạo:

-Mời thầy nhắp một tí?

 Thầy đạo Casy đỡ chai rượu, ngắm nghía xong ông thẩn thờ:

-Giờ ta không còn giảng đạo nữa. Thánh thần không còn độ linh hồn ta, tàn tệ! thánh thần không ở trong ta nữa rồi. Dĩ nhiên giờ và ngày mai thánh thần đã đi xa khỏi ta. Ta lánh xa mọi người. Mọi người bày thức ăn,  ta cho họ vinh dự, nhưng con tim ta không còn nằm trong đó. Ta chỉ biết thi hành những gì họ mong chờ thôi.

Joad lại đưa chiếc mũ lưỡi trai chùi mồ hôi:

 -Xin thầy đừng phiển muộn, đừng nghĩ đó là tội lỗi, uống chút rượu đi thầy?

Anh niềm nở mời Thầy.


Hình như đây lần đầu tiên Thầy đạo Casy thấy chai rượu loại này. Thầy nghiêng chai làm ba ngụm thật nhiều.

 -Rượu ngon thật!

-Dạ đúng vậy...Joad tiếp lời

-Đó là hãng rượu xứng đáng đồng tiền. (cost a buck)

Thầy Casy uống thêm ngụm nữa trước khi trả chai rượu lại cho Joad.

 -Đúng, đúng

Ông gật gù.

 Joad đỡ chai rượu từ ông, giữ lễ phép, anh không dám dùng tay áo chùi miệng chai trước khi uống tiếp. Ngồi chồm hỗm trên nhượng chân, anh đặt chai rượu đứng thẳng trong cuộn đồ kia.  Lấy ngón tay cắp một que nhỏ, anh phủi mấy chiếc lá trên nền đất. Xong, anh làm bằng một khoảng vuông. Vẽ vu vơ vài hình tam giác, những hình tròn bên trong.

  -Đã lâu rồi con không được gặp thầy.

  -Chẳng có ai gặp được ta cả.

-Một mình ta ra đi,  rồi ta ngồi tự hình dung lại. Thánh Thần còn đầy sức mạnh trong ta, chỉ có điều không còn giống trước. Ta chẳng còn chắc chắn được nhiều điều.

***

  Người thầy đạo tiếp tục ngồi thẳng dậy, lưng tựa vào thân cây. Bàn tay xương xẩu, như con sóc  thọc sâu vào cái túi rộng đằng trước lấy ra gói thuốc nhai màu đen. Cẩn thận, ông phủi đi cọng rơm và mấy sợi lông xám trong cái túi, xong ông cắn bên góc một mẫu thuốc đưa sâu vào bên má. Joad huơ chiếc que ra hiệu từ chối khi gói thuốc chìa tới mời anh. Chú rùa vẫn nằm gọn trong cái gói đang cuộn lại kia. Thầy Casy chú ý đến gói áo lại nhúc nhích:

-Cái gì thế kia, con gà hả? Con làm nó ngột thở đó nghe?

Joad cuốn chặt lại gói áo.

-Nó chỉ là con rùa già đó thầy. Con lượm nó giữa đường. Nó trông tựa chiếc xe ủi đất. Dầu sao con  phải đem về nhà cho mấy em con, bọn nhỏ nó thích rùa lắm.

Người thầy chầm chậm gật gù:

 -Trẻ con thuờng thích có con rùa để chơi hay thứ gì khác. Dầu sao, không ai giữ mãi con rùa. Chúng chơi mãi với nó, chơi mãi cho đến một ngày kia chúng bỏ đi một nơi nào đó. Giống ta đây không giữ mãi điều lành trong sách Phúc Âm ngay trong bàn tay. Ta cầm được nó giảng mãi cho đến một ngày ta làm nó tan nát. Ta đã đạt thánh thần và không cần rao giảng  Ta có lời mời dẫn dắt con người, nhưng không biết dẫn đến nơi nào?

-Thế thì thầy cứ dẫn dắt mọi người đi lanh quanh

Joad chợt thốt lên:

-Treo họ tại mương nước trong Thánh Kinh. Hãy cho họ biết họ sẽ bị thiêu trong địa ngục nếu không suy nghĩ giống thầy. Có quái gì mà thầy phải lo chuyện dẫn họ tới đâu. Thầy chỉ lo dẫn dắt họ thôi.

========================


Trong 2 Các Vua 3, chúng ta tường thuật về sự giải cứu tuyệt vời của ba vị vua khi họ bị mắc kẹt trong đồng vắng khô cằn không có nước. Chúng ta đọc cách Chúa gửi nước mà không gặp gió hay mưa; nước đến một cách bí ẩn từ hướng của Ê-đôm. Trong 2 Các Vua 3,16, tiên tri Ê-li-sê bảo ba vua (các vua Y-sơ-ra-ên, Giu-đa và Ê-đôm) đào mương để lấy nước sẽ đến. Bằng cách đó, họ và quân đội của họ và những con thú của họ có thể uống nước và được cứu. (trích nguyên văn từ WIKIPEDIA)

=============  

Joad hơi nhúc nhích, vẫn ngồi chồm hổm. Anh lại làm một khoảng đất phẳng khác, dùng que phác họa những ý tưởng trong đầu.

  Có con chó loại chăn cừu.,  bộ lông dày, vàng huơm đang lăng quăng theo con đường chạy xuống. Lưỡi chó thè ra, nước dãi nhỏ giọt. Cái đuôi đằng sau, ẻo lả cuốn lại.  Con chó thở hồng hộc. Joad huýt gió kêu thử. Đầu con chó cúi thấp xuống một ít. Nó vẫn phóng nhanh về phía trước, chẳng biết đi đâu.

  -Nó đang tìm về một nơi nào đó.

Joad giải thích, hơi chút tự ái anh tiếp:

-Có thể nó đang chạy về nhà cũng nên.

Thầy Đạo không bỏ qua điểm này:

-Đi tới nơi nào đó? 

Vị thầy lập lại:

-Được thôi, nó đang đi tới một nơi nào đó. Chính ta, ta không biết ta đang đi về đâu đây nè. 

Ta nói cho con nghe điều này: ta thuờng dạy người ta nói thứ tiếng của Thánh Thần (talking in tongues-chỉ có thánh thần biết thôi) và hét lên một cách vinh dự cho đến một lúc tất cả họ đều hôn mê. Lại có số khác, ta rửa tội cho họ, xong lại mang họ đến. Và rồi con biết ta sẽ làm gì không? Và ta chọn một cô gái trong họ đem ra ngoài bãi cỏ cùng nằm với cô ta, rất lâu. Rồi ta cảm thấy xấu xa tội lỗi, rồi ta cầu nguyện, cầu nguyện, nhưng vẫn không hết tội. Lại một lần nữa,họ và ta đều tràn đầy tội lỗi. Ta lại làm như thế. Ta tưởng chừng không còn hi vọng, ta là một tên đạo đức giả khả ố. 'Nhưng ta đâu muốn vậy?

 Joad mĩm cười, liếm môi, hàm răng lộ ra:

-Không có gì dễ tội lỗi hơn, quyến rũ hơn,  khi gặp nhau lại xô ngã họ xuống ..

Anh phụ họa:

 -Chính con cũng làm vậy.

Thầy Casy hơi chồm người phía trước đầy vẻ phấn kích:

-Con thấy đó...

Giọng ông đầy xúc động:

  -Ta biết khi đó là ta phải suy nghĩ.

Ông đưa bàn tay đầy những đốt xương xẩu, vẩy lên xuống theo nhịp nói của mình:

  -Ta cho rằng vì vinh dự trong ta là người thầy giảng đạo và vinh dự cho người hằng đến với ta, cung phụng ta, người con gái đến từ thế giới của quỷ ma, của những sắc đẹp quyến rũ trong nàng. Nàng từng muốn cùng ta ra ngoài bãi cỏ,  nơi ta không hiểu sao ma quỷ lại nhập vào được? Khi nàng tràn đầy sức mạnh thiên thần, ta thấy qua mũi và tai nàng. Như con thấy đó quỷ ma ít có cơ hội tới đây, nhưng rồi nó cũng tới được?


  Mắt ông ta long lanh đầy vẻ phấn kích. Gò má ông hơi nhúc nhích, xong ông nhổ một bãi nước bọt xuống đất.  Bãi nước bọt lăn tròn cuốn theo bụi khô, cuối cùng nằm yên như một viên đạn nhỏ khô khốc. Thầy đạo xòe mấy ngón tay rồi nhìn vào lòng bàn tay, y như đọc sách:

-Và ngay đó chính ta …

Giọng ông dịu lại:

-Nơi đó ta chính là người trách nhiệm chăn dắt. Linh hồn mọi người trong bàn tay ta, thế mà ta nằm với một người con gái.

Ông chợt nhìn qua Joad, nét tuyệt vọng như cầu khẩn van xin.

Joad cẩn thận vẽ thân hình đàn bà từ ngực xuống xương chậu và phần mông:

-Con không bao giờ làm thầy giảng.
Anh ta bật lên giọng nói chắc nịch:

-Con chưa bao giờ cho đứa con gái nào luột khỏi tay con nếu con có khả năng bắt giữ được nàng. Con không bao giờ suy nghĩ lung tung với những cái ý nghĩ chết tiệt (goddamn) kia mỗi khi có trong vòng tay con rồi.

-Nhưng con không là thầy đạo.

Casy nhấn mạnh:

-Đối với con, con gái chỉ là con gái thôi. Con gái không là gì đối với con cả. Nhưng đối với ta là cả con tàu thánh thiện. Ta đang cứu rỗi linh hồn họ. Và cả muôn ngàn trách nhiệm của Thánh Thần thế rồi ta đem họ ra bãi cỏ kia !?

-Có thể con cũng thích làm thầy giảng đạo rồi đây!

Joad thích chí nói xong lại kéo bao thuốc cùng giấy ra quấn một điếu.

Anh thắp điếu thuốc, nheo mắt nhìn người thầy đạo qua làn khói:

  -Suốt một thời gian dài con thiếu đàn bà 

 anh tiếp:

-Có thể con phải kiếm một nàng mới được!

Thầy Casy  tiếp tục:

-Ta lo lắng đến nỗi không còn ngủ được. Ta đi đọc kinh và khấn nguyện như vầy 'lạy Chúa! từ nay con sẽ không còn tái phạm nũa, và lúc ta nguyện thế ta biết ta thật lòng như thế .

-Thầy nên lấy vợ đi

 Joad mách nước tiếp:

-Ở chỗ con,  con nhớ hồi đó có ông thầy đạo vẫn ở chung với vợ mà. Họ những người đạo Jehovah ngủ trên gác nhà con. Họ thuờng họp đạo sau khu chuồng trại chúng con . Bọn trẻ chúng con có thể nghe nghe tiếng vợ thầy đó giảng đạo ào ào bên tai hàng đêm đó thầy ơi!

Thầy Casy bộc lộ:

-Ta mừng khi con mách với ta điều này.

-Ta cho rằng chỉ có mình ta mang nỗi đau riêng. Ta mà đi biệt và để lại cho nàng một nỗi nhớ mông lung. (damn good thinking about)

Người thầy giờ đưa cả hai chân cùng gãi vào giữa các ngón chân bẩn thỉu.

- Ta bụng bảo dạ rằng 'cái gì đang gặm nhắm nhà ngươi? phải chăng là một cái đinh đóng chặt rồi chăng? Ta tự nhủ 'không, đó là tội lỗi' . Ta lại nói 'tại sao người đó có lúc lại cố gắng chống lại cám dỗ của tội lỗi như đang có Giêsu cạnh bên, nhưng sao người đó lại là lúc đặt ngón tay gỡ hàng nút quần thế kia?


Thầy đạo vừa nói vừa đánh nhịp hai ngón tay vào lòng bàn tay mình như đặt từng chữ vào lòng bàn tay đó theo nhịp nói:

-Ta tự nhủ 'có thể đó chưa là tội lỗi. Có thể, cách sống của người là thế. Có thể người ta cứ tự nổi điên hành hạ mình không vì gì cả. Rồi ta nghĩ sao mấy bà nữ tu tự đánh vào thân với chùm roi dài ba tấc thế kia,(three-foot shag of bobwire) có thể ta thích tự hành hạ thân mình. Tốt, ta hay nằm dưới gốc cây suy nghĩ điều nay trước khi nhắm mắt ngủ. Lúc trời về đêm, tối bưng, có bầy chó sói tới gần kêu quang quác gần ta sau khi ta nói 'chả quái gì hết. Không có gì gọi là tội lỗi hay đức hạnh'. Chỉ là chuyện do con người làm. Cùng là một chuyện giống nhau có kẻ làm tốt có người làm không tốt, nhưng cuối hết là chuyện bất cứ kẻ nào cũng phải được quyền nói ra.


Ông ta dừng lại rồi nhìn vào lòng bàn tay, nơi ông thầm đặt lời nói vào.

Joad cười nhìn ông, ánh mắt sắc nhọn, thoáng chút thích thú:

-Thầy chỉ quen qua cô ấy và rồi quên luôn.

Thầy Casy lại tiếp tục nói, giọng ông xem bộ đau đớn, thua cuộc:

-Ta nói 'Thánh Thần gọi gì đây? 'đó là tình yêu, ta yêu thuơng hết mọi người, tình yêu ta rất cuồng nhiệt, và ta tự nhủ ' người có yêu Giêsu không? Ô! ta suy nghĩ và suy nghĩ mãi cuối cùng ta nói: 'không, ta không biết tên ai cả,Giêsu, ta biết nhiều chuyện nhưng chỉ một chuyện là thuơng yêu hết mọi người. Ta muốn họ hạnh phúc ta yêu họ vô cùng tận rt muốn họ sung sướng, và rồi con mẹ nó! ta nói quá nhiều. Có thể con cho ta dùng nhiều từ tục tỉu. Vâng, ta chẳng coi nó xấu xa. Thiên hạ hay dùng những từ tục tỉu này, nó không xấu xa gì theo ý họ.  Dầu sao, ta cũng kể cho con môt chuyện ta; đối với một thầy giảng đạo là điều vô đạo nhất, ta không thể làm thầy giảng được- ta nghĩ và ta tin ta không thể.

-Tại Sao? Joad ngạc nhiên hỏi 

Thầy Casy hổ thẹn nhìn anh:

-Nếu con sai con có gắng chống lại nó không?

-Con sẽ không chống lại ngoại trừ ai đánh mạnh vào mũi.

-Thầy nói có ý gì hả thầy ?

-Ta có ý nói về Thánh -Thần và con đường Giêsu. Ta tưởng tượng: 'tại sao chúng ta cứ bám vào Chúa Trời và Giêsu. Hay theo ta nghĩ: ' có thể  chúng ta yêu mến hết tất cả đàn ông và đàn bà vì đó là Thánh Thần cho linh hồn -toàn bộ là chừng ấy. Có thể mọi đàn ông là phần hồn, phần quan trọng nhất trong thân ta' giờ ta ngồi nghĩ suy, bất ngờ ta biết được điều đó, hiểu sâu sắc rằng đó là sự thật- Cho đến bây giờ vẫn thế.

Đôi mắt Joad ngó xuống đất như  không thể biết được sự thật trần trụi trong mắt nguòi thầy đạo kia:

-Với ý nghĩ đó thầy sẽ không ở được nhà thờ nào đâu!

Anh giải thích tiếp:

-Người ta sẽ đuổi thầy ra khỏi nhà thờ bởi những ý nghĩ kia, lại còn nhảy lên la hét nữa đó thầy ơi. Đó là nguòi ta thích khi bị xúc phạm. BÀ nội con nói trong cơn lên đồng, thầy không thể nào trói bà lại, Bà có sức mạnh dùng nắm tay quất ngã một phó tế to con.

Thầy Casy nhìn anh lo lắng:

-Ta cần hỏi con vài thứ được không?

-Thầy cứ hỏi, con sẽ nói.

-Tốt lắm.

Thầy đạo từ từ tiếp:

-Với con, ngày đó  ta rữa tội cho con khi ta còn đứng dưới bóng vinh quang. Nói lời Chúa phát ra từ miệng ta. Con chắc không còn nhớ vì con đang lo kéo bím tóc cô gái.

-Con nhớ rồi, đó là Susy Little, nàng ta tiêu sạch tiền con ngay năm sau đó.

-Ồ-sau lễ rữa tội thì cuộc đời hai người ra sao hạnh phúc không?

Joad suy nghĩ cho câu trả lời:

-KHÔNG thưa thầy, con không thể nói hết mọi thứ thầy à.

-Ồ có điều tệ lắm phải không? nghĩ kỹ đi.

Joad lấy chai rượu uống chỉ một nhấp:

-Chẳng đáng gì để nói tốt hay xấu, con vui vẻ là được.

Nói xong anh trao cái chai qua vị thầy đạo.

Ông thở dài cùng uống một nhấp, liếc nhìn chai whisky nay đã cạn, rồi tiếp thêm một tí xíu rượu nữa:

-Rượu ngon quá! ông lại khen

-Ta thật lo lắng những người xung quanh ta, ta đã làm người ta đau đớn.

  Joad chợt nhìn qua chiếc áo thấy chú rùa vừa chui ra. Nó đang vội vả chạy trốn về lại huớng mà Joad  bắt nó. Joad  nhìn, vội rón rén bước theo tóm chân chú rùa, gói kỹ trong chiếc áo khoác một lần nữa.

-Con không có thứ quà nào cho em út cả Thầy ạ.

 Joad như phân trần:

…chỉ có con rùa già này là quà cho chúng thôi.

Pa Joad




Thầy đạo chợt nhớ ra:

-Thật buồn cười ...ta nhớ ba con- Già Tom Joad, khi con vắng nhà, ta hay tới thăm, ông ta như gã vô thần, giờ  Già Tom ra sao?

-Con cũng chẳng biết ba con ra sao, con xa nhà bốn năm nay thầy ơi!

-Thế ông không viết thư thăm con à?

Joad bối rối:

-Ồ, ba con chẳng bao giờ đưa tay ra viết thư lần nào. Ông ký tên khá đẹp như mọi người khác, xong lại cắn bút. Nhưng ba con chưa hề viết một lá thư. Ba con luôn nghĩ rằng cái gì ông không nói được thì cũng không có giá trị để viết ra cả.

-Ba con đi đâu xa phải không? thầy Casy hỏi tiếp.

Joad nhìn ông có vẻ khó hiểu:

-Thầy không nghe gì về con hả? In đầy trong báo đó mà?

-Không, chưa bao giờ… chuyện gì vậy?

 Hỏi xong ông co một cẳng gác qua chân kia, ngồi hơi thấp xuống, dựa vào gốc cây. Buổi trưa càng lên cao nhanh chóng, giọng nói càng to hơn dưới ánh nắng.

Joad nói bằng một giọng cởi mở:

-Nếu Chúa còn ban nhiệm vụ cho thầy đi rao giảng, chắc con chẳng dám kể chuyện này, con e thầy sẽ tiếp tục cầu nguyện cho con.

Anh uống cạn chai rượu và ném cái chai đi. Cái chai lép, chuồi nhẹ trên mặt đất.

-Con bị giam ở nhà tù McAleser bốn năm thầy ạ.

Thầy Casy vội xoay người nhìn anh cặp lông mày nhíu xuống làm vầng trán ông nhìn càng cao hơn.

-Con có ngại nói với ta không vậy? nếu con làm điều gì tệ hại thì ta chẳng hỏi làm gì.

-Con làm những gì thì đã làm rồi--Joad lý sự

-Con đã giết một người khi cãi  nhau. Chúng con đều say trong cuộc khiêu vũ. Hắn đâm con một dao, sẵn cái xẻng cạnh bên, con choang vào đầu hắn và hắn gục xuống.

Lông mày thầy đạo Casy trở về vị trí cũ:

-Sau này con có ăn năn chuyện mình làm không?

-Không.

 Joad  chắc chắn:

-Con chẳng hối tiếc, đúng ra con phải chịu bảy năm tù nhưng nó lụi con một dao nên con được giảm còn lại bốn năm tù thôi.

-Rồi con không còn nhận được tin tức bà con suốt bốn năm trời?

-Ô, con nghe. Hai năm trước MÁ con gửi con tấm thiệp, và tấm thiệp Giáng Sinh năm ngoái thì của BÀ. Lạy chúa, mấy người bạn tù reo cười. Tấm thiệp lấp lánh hình như tuyết rơi có đề mấy câu thơ:

Chúc Mừng Giáng Sinh đứa con xinh

Giêsu nhân ái và Giêsu hiền lành

Hôm nay dưới cây Giáng sinh

Có gói quà từ ta gửi đến.


  Con đoán BÀ chưa bao giờ đọc mấy câu này. Có thể bà lựa cái thiệp nào óng ánh đẹp nhất moi  ra trong cái trống để gữi cho con. Mấy thằng bạn tù chết tiệt ngồi gần con cười ngặt nghẻo . Giêsu nhân từ thật vì họ cho con ra tù sau đó. Riêng BÀ thì không bao giờ cho cái thiệp là buồn cười mà  đẹp dù bà không còn đọc được vì mất kiếng vào năm con lớn. Có thể bà không bao giờ tìm ra nó nữa.

-Nhà tù McAlester đối xử ra sao với con?

Thầy đạo Casy lái qua chuyện khác.

-Ô khá tốt; ở đó người ta cho ăn đều đặn, áo quần sạch sẽ còn có nơi  tắm rửa.  Vậy là tốt rồi, chỉ có là 'thiếu đàn bà' thôi.

Nói xong anh ta phá lên cười.

-Có một gã được tạm tha- anh kể:

-Khoảng một tháng sau anh ta trở lại, có người hỏi tại sao trở lại lao tù , anh ta nói ngoài kia ở với ông già thật khổ: không điện, không có nước tắm, không có sách đọc lại thức ăn quá nghèo thế là anh muốn quay lại nơi này tuy ít tiện nghi lại được cho ăn đều đặn. Gã còn nói ngoài kia gã cảm thấy cô độc, do vậy gã tìm cách trộm chiếc xe nào đó và được cho trở về tù.

 Joad lấy gói thuốc, thổi một tờ giấy màu nâu nằm cạnh lưng gói thuốc bung ra, xong vấn một điếu.

-Tối qua lo tìm chỗ ngủ, con chợt nhớ lại cái giừong tầng, có người tù quái dị chung phòng. Thật đáng sợ, chúng có cả băng đảng trong đó. Hắn còn  bắt nghe radio, và con không biết giờ giấc nào mà dậy phải nằm gắng đợi chuông trại kêu.

Casy chắc lưỡi

-Có người chắc hẳn phải nhớ tiếng ngáy, âm thanh như một hãng cưa làm ở đó không bằng.

***

   Ánh nắng cùng bụi bậm đúng trưa nhuộm màu vàng  khắp cả cánh đồng. Bao thân bắp đều mang một màu vàng. Vài con én liệng ngang. Chúng đi tìm nguồn nước nào đó. Chú rùa trong gói áo giò đây đang cục cựa tìm cách thoát thân. Joad  gấp cái lưỡi trai, phần trước cái mũ. Bề trước nó giờ trông giống cái mỏ chim quạ.

-Mình mong sao chuồn êm cho rồi--, Joad thầm nghĩ..

Mình quá ghét trời nóng kiểu này, nhưng giờ coi bộ đỡ khổ.

  Thầy Casy xích lại gần hơn:

-Ta vắng Già Tom lâu rồi, cách nào ta cũng phải tìm cách ghé thăm lão. Ta từng mang Giêsu đến gia đình con khá lâu. Ta nhớ chẳng hề quyên tiền tại nhà con, không gì hết, ngoại trừ một bữa ăn đạm bạc.

-Thế thì thầy theo con --Joad bằng lòng ngay.

-Gặp lại thầy chắc PA con mừng lắm. Ba con hay nói thầy cứ 'giữ giới'  thầy tu quá lâu (get too long a pecker for a preacher).

Nói xong Joad vớ lại cuộn áo có đôi giày và chú rùa gói chặt bên trong.

Thầy Casy lượm lại đôi giày vải,  xỏ đôi chân trần vào.

-Có thể con chưa hẳn là tin ta--ông làu bàu,

- Không biết có kẻm gai hay mẻ chai dưới đất không?  nhưng ta sợ đứt chân lắm !

 Họ tần ngần một lát trong im, xong vụt bước ra ánh nắng gay gắt bên ngoài chẳng khác gì hai người bơi xong chạy vội vào bờ. Sau ít bước nhanh cả hai đều đi vừa phải, nhẹ nhàng.


 Hàng bắp đổ bóng xám xịt hai bên đường trong không khí oi nồng mùi đất nóng. Hết cánh đồng bắp, tiếp đến màu xanh đậm của cánh đồng bông. Một lớp bụi mỏng đang phủ lên màu xanh đậm của lá bông. Hột bông đã nhú. Người ta trồng loại bông đốm này nơi vùng đất thấp vì còn giữ được nước. Ít khi thấy nó ở vùng đất cao. Những cây bông đang cầm cự với ánh nắng hạn. Xa tận chân trời, chỉ thấy duy nhất một lớp màu vàng đọng lại. Con đường đất bụi uốn khúc nhấp nhô đi mãi về phía trước. Rặng liễu theo con suối chảy về huớng tây, những vùng đất phía tây bắc thì lại bỏ hoang chỉ còn vài bụi cọ mọc rải rác. Mùi đất nóng tràn đầy trong không khí khô khan, làm mũi róm lại, nước mắt người ta phải ứa ra để bảo vệ con ngươi.  

Thầy Casy lên tiếng trước,

-Con thấy bắp chịu hạn giỏi không, chắc cũng được mùa thôi.

-Bao năm rồi thầy ạ--Joad tiếp

-Con nhớ, bao năm rồi nhà con mong một vụ được mùa, nhưng chẳng bao giờ có cả. ÔNG nội con nói rằng khi khai hoang vùng này, gia đình chỉ có năm vụ được mùa thôi.

Con đường tiếp tục thấp dần xuống một ngọn đồi nhỏ rồi tiếp tục leo lên một ngọn đồi nối mãi phía trước.

Thầy Casy coi bộ bồn chồn:

-Nhà của Già Tom chỉ còn non một dặm nữa thôi, có thể chúng ta qua ngọn đồi thứ ba nữa là đến.

-Đúng rồi thầy- Joad đồng ý

-Có người đã chiếm cái nhà đó rồi, trong đó có Pa còn một phần.

-Pa con đã chiếm nó?

-Đúng đó thầy, nhà đó cách đây một dặm rưỡi. Ngày xưa thì gia đình có ở đó và đã đi. Chính ra ÔNG Nội, Pa và anh Noah con đều muốn sở hữu hết căn nhà. Nhưng chỉ có một nửa để nuôi mười hai con ngựa và hai con cừu thôi. Ba người có trở lại để mong sở hữu hết căn nhà, nhưng nửa kia của cha con Wink Manley làm chủ. Pa, ÔNG NỘI đau lắm, nhưng sau này hai người cùng Wink uống rượu cười nói vui vẻ với nhau .Ông Wink cho rằng phần nhà ông đã bề bộn lắm rồi nếu gia đình con nuôi chăn nuôi thêm thì cái nhà trở thành cái trại chăn nuôi. Ông Wink coi vậy mà tốt nhất là khi uống rượu. Sau đó họ trở thành bạn nhau, có dịp là gặp nhau uống rượu.

-Già Tom là người tốt, thầy Casy nhắc lại. 

Họ bước chậm lại khi đi xuống vùng trũng thấp nhất của con dốc, chứa đầy bụi đất, xong chậm chạp đi lên. Thầy Casy lấy tay áo chùi mồ hôi trên trán xong đội lại cái mũ chóp bằng.

-Đúng, ông lập lại

-Tom thật là một người tốt. Ông tuy không theo đạo nhưng là một người rất tốt. Trong buổi lễ ta thấy có thánh thần trong ông dù ít ỏi nhưng ta thấy ông nhảy được mười-mười hai bộ,. Ta nói với con rằng khi Già Tom có Thánh Thần hộ trì rồi thì cả nhà phải làm thật nhanh để khỏi mất cơ hội. Chớ nên bỏ lỡ cơ hội nhe con.



  
Hai người đã đến đỉnh một con dốc. Nơi này con đường đổ xuống một con mương cũ, thô tháp và tả tơi.  Hai bên còn mang dấu vết những dòng nước chảy. Có vài phiến đá nơi người ta lót đi qua.

Giờ chân trần của Joad đang bước khập khểnh.

-Thầy nói về Pa, có thể thầy chưa bao giờ thấy Bác John lúc bác ấy được vào Dinh Polk rửa tội. Tại sao bác nhảy cởn lên. Cao qua khỏi cái bụi feeny to bằng bụi thông. Bác ấy cứ nhảy qua rồi lui lại nhảy tiếp. Rồi Pa bắt gặp Bác, Pa cho là Giêsu đã nhập vào rồi. Pa con lấy một bụi feeny to bằng Bác, Pa kêu ré lên đánh tan bụi feeny đó và làm gãy luôn một chân Bác. Thế là hết Thánh Thần trong Pa. Vị thầy đạo muốn cầu nguyện lại nhưng Pa từ chối Chúa, ông chỉ muốn giúp làm sao cho tim ông đầy lại bằng cách có một bác sĩ. Các ngừơi đó không là bác sĩ mà lại nha sĩ đang đi du hành đó đây, người thầy giảng đạo kia lại giúp cho tim Pa bằng cách cho lời cầu nguyện.

  Cả hai bước khó nhọc ngược lên triền bên kia con mương nước cũ. Mặt trời giờ đã xế, nhưng không khí vẫn còn oi nồng tuy các tia nắng gay gắt cũng yếu bớt đi. Các chặng dây kẽm gai vẫn còn bên cạnh đường. Phía tay phải , qua khỏi hàng kẽm gai là cánh đồng bông vải, hai bên đều là những cây bông xanh đậm nhưng lá lại bị phủ một lớp đất bụi.

Joad chỉ vào hàng rào

ây là hàng rào nhà con. Thật tâm nhà con chẳng cần hàng rào ở đây, nhưng gia đình có kẽm gai nên Pa làm luôn. Có lần Bác John đem tới một lần sáu cuốn kẽm gai cho Pa để đổi con heo con, sẵn dịp lại rào luôn. Mọi người chẳng bao giờ biết Bác lấy kẽm gai ở đâu?

  Họ lại chầm chậm lên dốc, lê chân trong lớp bụi dày.  Hai người đều cảm nhận được lớp bụi ngập tràn bàn chân. Đôi mắt Joad ngập sâu trong hồi ức. Có lúc anh muốn cười phá lên một mình.

-Bác John này như một thằng ngốc không bằng ...anh nhớ lại ...chuyện đã đổi con heo con …

anh chắc lưỡi, tiếp tục bước đi.

Jim Casy coi bộ nôn nóng khi câu chuyện ngưng ngang nửa chừng. Ông chờ anh ta khá lâu:

-Ồ vậy ông Bác con làm gì với con heo con đó ?

cuối cùng ông phải đưa ra câu hỏi, giọng hơi bực mình.
                                                                                                MA'  Joad

-Hả? Ồ, Vâng , ông Bác đó giết con heo ngay tại đó, xong nhờ MÁ nhóm giúp cái bếp. Bác chặt con heo ra từng miếng xong bỏ vào  chảo. Sườn và chân Bác đặt vào lò., Ông
 bác ăn sườn cho đến khi đùi heo trong lò chín. Rồi Ông xé giò ra, cắt từng khúc lùa hết vào miệng . Bầy nhỏ bu quanh thèm chảy nước miếng,  Ông cho vài chút nhưng không mời Pa miếng nào. Khi no nê xong,thì tìm chỗ ngủ. Khi Ông ngủ, tụi nhỏ và Pa mới ăn hết cái đùi heo. Ồi chao, sáng lại khi thức dậy Ông quăng một đùi heo nữa vào lò. Pa nói 'này anh John anh dám ăn hết con heo luôn à ? và Bác  nói ' ta ăn hết đây Tom, nhưng ta sợ thịt hư rồi. Có thể em nên lấy một ít rồi trả lại cho anh hai cuốn thép gai kia. Ồ thấy đó, Pa đâu có ngu. Ông bắt Bác đó phải tự mình  ăn hết con heo xấu số kia , nhưng rồi ông phải lái xe về.  Kết quả chỉ ăn nửa con heo thôi. Pa nói ngay' sao trong nhà không ướp muối nó đi? Nhưng không để ông ấy biết, bác đóc chỉ biết ăn cả con thôi , ăn không hết thì khôg dám đèo theo, chỉ có Pa là biết muối phần còn lại  .

Thầy Casy nghe xong mới so sánh

-Khi ta rao giảng Thánh Thần ta có giảng bài dạy như thế với con, nhưng sau này ta không dạy thế nữa. Con có biế t bác con làm như thế vì gì không ?

-Con chẳng biết nữa- Joad thật lòng trả lời

-Bác đó nói đói thịt heo làm con cũng thèm khi nghĩ về nó. Bốn năm trong tù con chỉ có bốn lát thit heo nướng, một miếng dành cho một mùa Giáng Sinh đó thầy ơi.

Thầy Casy biểu lộ sự đồng tình:

-có lẽ  Ba Tom sẽ hạ một con bò đãi đứa con hoang phí như trong Thánh Kinh  (the prodigal in Scripture) không chừng?

  Joad bỗng cười chẳng chút gì tin vào lời ông thầy đạo.

-Thầy không hiểu Pa đâu. Nếu ông giết một con gà không phải con gà kêu than mà chính ông kêu than quang quác. Pa chưa bao giờ biết gì trong Thánh Kinh dạy. Ba con chỉ biết nuôi heo để dành cho Lễ Giáng Sinh thôi. Bởi vậy chú heo nào bị chết trong tháng Chín là những con heo bệnh thì không ai ăn. Chỉ có bác John muốn ăn thịt heo thì cứ ăn  vì bác đó đổi được con heo trong tay.

  Cả hai vừa nói chuyện vừa lần theo con đường uốn cong lên đến đỉnh ngọn đồi.  Joad vừa thấy nhà dưới kia, anh  ngừng lại:

-Khác nhiều quá --anh ta ngạc nhiên… có điều gì xảy ra chăng ? sao  trông vắng ngắt ? chẳng có ai dưới kia cả ?.

  Hai người cùng đứng yên nhìn chằm chặp xuống mấy mái nhà nhỏ nhỏ nằm thấp dưới xa.


Trích dịch từ Chùm Nho Thịnh NỘ (The Grapes of Wrath) của John E. Steinbeck 
Chapter 4 
 by ĐHL


======================= 

English


THE GRAPES OF WRATH:  CHAPTER  4

 

WHEN JOAD HEARD THE truck get under way, gear climbing up to gear and the ground throbbing under the rubber beating of the tires, he stopped and turned about and watched it until it disappeared. When it was out of sight he still watched the distance and the blue air-shimmer. 

Thoughtfully he took the pint from his pocket, unscrewed the metal cap, and sipped the whisky delicately, running his tongue inside the bottle neck, and then around his lips, to gather in any flavor that might have escaped him. He said experimentally, 

"There we spied a nigger—"

 and that was all he could remember. At last he turned about and faced the dusty side road that cut off at right angles through the fields. The sun was hot, and no wind stirred the sifted dust. The road was cut with furrows where dust had slid and settled back into the wheel tracks. Joad took a few steps, and the flourlike dust spurted up in front of his new yellow shoes, and the yellowness was disappearing under gray dust. 

He leaned down and untied the laces, slipped off first one shoe and then the other. And he worked his damp feet comfortably in the hot dry dust until little spurts of it came up between his toes, and until the skin on his feet tightened with dryness. He took off his coat and wrapped his shoes in it and slipped the bundle under his arm. And at last he moved up the road, shooting the dust ahead of him, making a cloud that hung low to the ground behind him. 

The right of way was fenced, two strands of barbed wire on willow poles. The poles were crooked and badly trimmed. Whenever a crotch came to the proper height the wire lay in it, and where there was no crotch the barbed wire was lashed to the post with rusty baling wire. Beyond the fence, the corn lay beaten down by wind and heat and drought, and the cups where leaf joined stalk were filled with dust. 

Joad plodded along, dragging his cloud of dust behind him. A little bit ahead he saw the high-domed shell of a land turtle, crawling slowly along through the dust, its legs working stiffly and jerkily. Joad stopped to watch it, and his shadow fell on the turtle. Instantly head and legs were withdrawn and the short thick tail clamped sideways into the shell. Joad picked it up and turned it over. The back was brown-gray, like the dust, but the underside of the shell was creamy yellow, clean and smooth. Joad shifted his bundle high under his arm and stroked the smooth undershell with his finger, and he pressed it. It was softer than the back. The hard old head came out and tried to look at the pressing finger, and the legs waved wildly. The turtle wetted on Joad's hand and struggled uselessly in the air. Joad turned it back upright and rolled it up in his coat with his shoes. He could feel it pressing and struggling and fussing under his arm. He moved ahead more quickly now, dragged his heels a little in the fine dust. Ahead of him, beside the road, a scrawny, dusty willow tree cast a speckled shade. Joad could see it ahead of him, its poor branches curving over the way, its load of leaves tattered and scraggly as a molting chicken. Joad was sweating now. His blue shirt darkened down his back and under his arms. He pulled at the visor of his cap and creased it in the middle, breaking its cardboard lining so completely that it could never look new again. And his steps took on new speed and intent toward the shade of the distant willow tree. At the willow he knew there would be shade, at least one hard bar of absolute shade thrown by the trunk, since the sun had passed its zenith. 

The sun whipped the back of his neck now and made a little humming in his head. He could not see the base of the tree, for it grew out of a little swale that held water longer than the level places. Joad speeded his pace against the sun, and he started down the declivity. He slowed cautiously, for the bar of absolute shade was taken.

 A man sat on the ground, leaning against the trunk of the tree. His legs were crossed and one bare foot extended nearly as high as his head. He did not hear Joad approaching, for he was whistling solemnly the tune of "Yes, Sir, That's My Baby." His extended foot swung slowly up and down in the tempo. It was not dance tempo. He stopped whistling and sang in an easy thin tenor:

 "Yes, sir, that's my Saviour, 

Je–sus is my Saviour,

 Je–sus is my Saviour now.

 On the level 'S not the devil, Jesus is my Saviour now." 

Joad had moved into the imperfect shade of the molting leaves before the man heard him coming, stopped his song, and turned his head. It was a long head, bony; tight of skin, and set on a neck as stringy and muscular as a celery stalk. His eyeballs were heavy and protruding; the lids stretched to cover them, and the lids were raw and red. His cheeks were brown and shiny and hairless and his mouth full—humorous or sensual. The nose, beaked and hard, stretched the skin so tightly that the bridge showed white. There was no perspiration on the face, not even on the tall pale forehead. It was an abnormally high forehead, lined with delicate blue veins at the temples. Fully half of the face was above the eyes. His stiff gray hair was mussed back from his brow as though he had combed it back with his fingers. For clothes he wore overalls and a blue shirt. A denim coat with brass buttons and a spotted brown hat creased like a pork pie lay on the ground beside him. Canvas sneakers, gray with dust, lay near by where they had fallen when they were kicked off.

 The man looked long at Joad. The light seemed to go far into his brown eyes, and it picked out little golden specks deep in the irises. The strained bundle of neck muscles stood out. Joad stood still in the speckled shade. He took off his cap and mopped his wet face with it and dropped it and his rolled coat on the ground. The man in the absolute shade uncrossed his legs and dug with his toes at the earth. 

Joad said, "Hi. It's hotter'n hell on the road." The seated man stared questioningly at him. "Now ain't you young Tom Joad—ol' Tom's boy?" "Yeah," said Joad. "All the way. Goin' home now." 

"You wouldn't remember me, I guess," the man said. 

He smiled and his full lips revealed great horse teeth. 

"Oh, no, you wouldn't remember. You was always too busy pullin' little girls' pigtails when I give you the Holy Sperit. You was all wropped up in yankin' that pigtail out by the roots. You maybe don't recollect, but I do. The two of you come to Jesus at once 'cause of the pigtail yankin'. Baptized both of you in the irrigation ditch at once. Fightin' an' yellin' like a couple of cats." 

Joad looked at him with drooped eyes, and then he laughed. 

"Why, you're the preacher. You're the preacher. I jus' passed a recollection about you to a guy not an hour ago."

 "I was a preacher," said the man seriously. "Reverend Jim Casy—was a Burning Busher. Used to howl out the name of Jesus to glory. And used to get an irrigation ditch so squirmin' full of repented sinners half of 'em like to drowned. But not no more," he sighed. "Jus Jim Casy now. Ain't got the call no more. Got a lot of sinful idears—but they seem kinda sensible."

 Joad said, "You're bound to get idears if you go thinkin' about stuff. Sure I remember you. You use ta give a good meetin'. I recollect one time you give a whole sermon walkin' around on your hands, yellin' your head off. Ma favored you more than anybody. An' Granma says you was just lousy with the spirit." 

Joad dug at his rolled coat and found the pocket and brought out his pint. The turtle moved a leg but he wrapped it up tightly. He unscrewed the cap and held out the bottle. "Have a little snort?" Casy took the bottle and regarded it broodingly.

 "I ain't preachin' no more much. The sperit ain't in the people much no more; and worse'n that, the sperit ain't in me no more. 'Course now an' again the sperit gets movin' an' I rip out a meetin', or when folks sets out food I give 'em a grace, but my heart ain't in it. I on'y do it 'cause they expect it."

 Joad mopped his face with his cap again. "You ain't too damn holy to take a drink, are you?" he asked. Casy seemed to see the bottle for the first time. He tilted it and took three big swallows. 

"Nice drinkin' liquor," he said. 

"Ought to be," said Joad.

 "That's fact'ry liquor. Cost a buck."

 Casy took another swallow before he passed the bottle back.

 "Yes, sir!" he said. 

"Yes, sir!" Joad took the bottle from him, and in politeness did not wipe the neck with his sleeve before he drank. He squatted on his hams and set the bottle upright against his coat roll. His fingers found a twig with which to draw his thoughts on the ground. He swept the leaves from a square and smoothed the dust. And he drew angles and made little circles. "I ain't seen you in a long time," he said. "Nobody's seen me," said the preacher. "I went off alone, an' I sat and figured. The sperit's strong in me, on'y it ain't the same. I ain't so sure of a lot of things." He sat up straighter against the tree. His bony hand dug its way like a squirrel into his overall pocket, brought out a black, bitten plug of tobacco. Carefully he brushed off bits of straw and gray pocket fuzz before he bit off a corner and settled the quid into his cheek

. Joad waved his stick in negation when the plug was held out to him. The turtle dug at the rolled coat. Casy looked over at the stirring garment.

 "What you got there— a chicken? You'll smother it." Joad rolled the coat up more tightly. "An old turtle," he said. "Picked him up on the road. An old bulldozer. Thought I'd take 'im to my little brother. Kids like turtles." The preacher nodded his head slowly. "Every kid got a turtle some time or other. Nobody can't keep a turtle though. They work at it and work at it, and at last one day they get out and away they go—off somewheres. It's like me. I wouldn't take the good ol' gospel that was just layin' there to my hand. I got to be pickin' at it an' workin' at it until I got it all tore down. Here I got the sperit sometimes an' nothin' to preach about. I got the call to lead people, an' no place to lead 'em." "Lead 'em around and around," said Joad. 

"Sling 'em in the irrigation ditch. Tell 'em they'll burn in hell if they don't think like you. What the hell you want to lead 'em someplace for? Jus' lead 'em." The straight trunk shade had stretched out along the ground. Joad moved gratefully into it and squatted on his hams and made a new smooth place on which to draw his thoughts with a stick. A thick-furred yellow shepherd dog came trotting down the road, head low, tongue lolling and dripping. Its tail hung limply curled, and it panted loudly. Joad whistled at it, but it only dropped its head an inch and trotted fast toward some definite destination. 

"Goin' someplace," Joad explained, a little piqued. "Goin' for home maybe." The preacher could not be thrown from his subject. "Goin' someplace," he repeated. "That's right, he's goin' someplace. Me—I don't know where I'm goin'. Tell you what— I used ta get the people jumpin' an' talkin' in tongues and glory-shoutin' till they just fell down an' passed out. An' some I'd baptize to bring 'em to. An' then—you know what I'd do? I'd take one of them girls out in the grass, an' I'd lay with her. Done it ever' time. Then I'd feel bad, an' I'd pray an' pray, but it didn't do no good. Come the next time, them an' me was full of the sperit, I'd do it again. I figgered there just wasn't no hope for me, an' I was a damned ol' hypocrite. But I didn't mean to be." 

Joad smiled and his long teeth parted and he licked his lips. "There ain't nothing like a good hot meetin' for pushin' 'em over," he said. "I done that myself." Casy leaned forward excitedly. "You see," he cried, "I seen it was that way, an' I started thinkin'." He waved his bony big-knuckled hand up and down in a patting gesture. "I got to thinkin' like this—'Here's me preachin' grace. An' here's them people gettin' grace so hard they're jumpin' an' shoutin'. Now they say layin' up with a girl comes from the devil. But the more grace a girl got in her, the quicker she wants to go out in the grass.' An' I got to thinkin' how in hell, s'cuse me, how can the devil get in when a girl is so full of the Holy Sperit that it's spoutin' out of her nose an' ears. You'd think that'd be one time when the devil didn't stand a snowball's chance in hell. But there it was." His eyes were shining with excitement. He worked his cheeks for a moment and then spat into the dust, and the gob of spit rolled over and over, picking up dust until it looked like a round dry little pellet. The preacher spread out his hand and looked at his palm as though he were reading a book. "An' there's me," he went on softly. "There's me with all them people's souls in my han'—responsible an' feelin' my responsibility—an' ever time, I lay with one of them girls." He looked over at Joad and his face looked helpless. His expression asked for help. Joad carefully drew the torso of a woman in the dirt, breasts, hips, pelvis. "I wasn't never a preacher," he said. "I never let nothin' go by when I could catch it. An' I never had no idears about it except that I was goddamn glad when I got one." "But you wasn't a preacher," Casy insisted. "A girl was just a girl to you. They wasn't nothin' to you. But to me they was holy vessels. I was savin' their souls. An' here with all that responsibility on me I'd just get 'em frothin' with the Holy Sperit, an' then I'd take 'em out in the grass." "Maybe I should of been a preacher," said Joad. He brought out his tobacco and papers and rolled a cigarette. He lighted it and squinted through the smoke at the preacher. "I been a long time without a girl," he said. "It's gonna take some catchin' up." Casy continued, "It worried me till I couldn't get no sleep. Here I'd go to preachin' and I'd say, 'By God, this time I ain't gonna do it.' And right while I said it, I knowed I was." "You should a got a wife," said Joad. "Preacher an' his wife stayed at our place one time. Jehovites they was. Slep' upstairs. Held meetin's in our barnyard. Us kids would listen. That preacher's missus took a god-awful poundin' after ever' night meetin'." "I'm glad you tol' me," said Casy. "I used to think it was jus' me. Finally it give me such pain I quit an went off by myself an' give her a damn good thinkin' about." He doubled up his legs and scratched between his dry dusty toes. "I says to myself, 'What's gnawin' you? Is it the screwin'?' An' I says, 'No, it's the sin.' An' I says, 'Why is it that when a fella ought to be just about mule-ass proof against sin, an' full up of Jesus, why is it that's the time a fella gets fingerin' his pants buttons?'" He laid two fingers down in his palm in rhythm, as though he gently placed each word there side by side. "I says, 'Maybe it ain't a sin. Maybe it's just the way folks is. Maybe we been whippin' the hell out of ourselves for nothin'.' An' I thought how some sisters took to beatin' theirselves with a three-foot shag of bobwire. An' I thought how maybe they liked to hurt themselves, an' maybe I liked to hurt myself. Well, I was layin' under a tree when I figured that out, and I went to sleep. And it come night, an' it was dark when I come to. They was a coyote squawkin' near by. Before I knowed it, I was sayin' out loud, 'The hell with it! There ain't no sin and there ain't no virtue. There's just stuff people do. It's all part of the same thing. And some of the things folks do is nice, and some ain't nice, but that's as far as any man got a right to say.'" He paused and looked up from the palm of his hand, where he had laid down the words. Joad was grinning at him, but Joad's eyes were sharp and interested, too. "You give her a goin'-over," he said. "You figured her out." Casy spoke again, and his voice rang with pain and confusion. "I says, 'What's this call, this sperit?' An' I says, 'It's love. I love people so much I'm fit to bust, sometimes.' An' I says, 'Don't you love Jesus?' Well, I thought an' thought, an' finally I says, 'No, I don't know nobody name' Jesus. I know a bunch of stories, but I only love people. An' sometimes I love 'em fit to bust, an' I want to make 'em happy, so I been preachin' somepin I thought would make 'em happy.' An' then—I been talkin' a hell of a lot. Maybe you wonder about me using bad words. Well, they ain't bad to me no more. They're jus' words folks use, an' they don't mean nothing bad with 'em. Anyways, I'll tell you one more thing I thought out; an' from a preacher it's the most unreligious thing, and I can't be a preacher no more because I thought it an' I believe it." "What's that?" Joad asked. Casy looked shyly at him. "If it hits you wrong, don't take no offense at it, will you?" "I don't take no offense 'cept a bust in the nose," said Joad. "What did you figger?" "I figgered about the Holy Sperit and the Jesus road. I figgered, 'Why do we got to hang it on God or Jesus? Maybe,' I figgered, 'maybe it's all men an' all women we love; maybe that's the Holy Sperit—the human sperit—the whole she bang. Maybe all men got one big soul ever'body's a part of.' Now I sat there thinkin' it, an' all of a suddent—I knew it. I knew it so deep down that it was true, and I still know it." Joad's eyes dropped to the ground as though he could not meet the naked honesty in the preacher's eyes. "You can't hold no church with idears like that," he said. "People would drive you out of the country with idears like that. Jumpin' an' yellin'. That's what folks like. Makes 'em feel swell. When Granma got to talkin' in tongues, you couldn't tie her down. She could knock over a full-growed deacon with her fist."

 Casy regarded him broodingly.

 "Somepin I like to ast you," he said.

 "Somepin that been eatin' on me." 

"Go ahead. I'll talk, sometimes." 

"Well"—the preacher said slowly—"here's you that I baptized right when I was in the glory roof-tree. Got little hunks of Jesus jumpin' outa my mouth that day. You won't remember 'cause you was busy pullin' that pigtail." 

"I remember," said Joad. 

"That was Susy Little. She bust my finger a year later." 

"Well—did you take any good outa that baptizin'? Was your ways better?" 

Joad thought about it. "No-o-o, can't say as I felt anything." "Well—did you take any bad from it? Think hard." Joad picked up the bottle and took a swig. "They wasn't nothing in it, good or bad. I just had fun." He handed the flask to the preacher. 

He sighed and drank and looked at the low level of the whisky and took another tiny drink.

 "That's good," he said. 

"I got to worryin' about whether in messin' around maybe I done somebody a hurt."

 Joad looked over toward his coat and saw the turtle, free of the cloth and hurrying away in the direction he had been following when Joad found him. Joad watched him for a moment and then got slowly to his feet and retrieved him and wrapped him in the coat again. 

"I ain't got no present for the kids," he said. 

"Nothin' but this ol' turtle." 

"It's a funny thing," the preacher said. 

"I was thinkin' about ol' Tom Joad when you come along. Thinkin' I'd call in on him. I used to think he was a godless man. How is Tom?" 

"I don't know how he is. I ain't been home in four years." 

"Didn't he write to you?" Joad was embarrassed. 

"Well, Pa wasn't no hand to write for pretty, or to write for writin'. He'd sign up his name as nice as anybody, an' lick his pencil. But Pa never did write no letters. He always says what he couldn' tell a fella with his mouth wasn't worth leanin' on no pencil about." "Been out travelin' around?" Casy asked. Joad regarded him suspiciously. "Didn't you hear about me? I was in all the papers." 

"No—I never. What?" 

He jerked one leg over the other and settled lower against the tree. 

The afternoon was advancing rapidly, and a richer tone was growing on the sun. Joad said pleasantly,

 "Might's well tell you now an' get it over with. But if you was still preachin' I wouldn't tell, fear you get prayin' over me." 

He drained the last of the pint and flung it from him, and the flat brown bottle skidded lightly over the dust.

 "I been in McAlester them four years." 

Casy swung around to him, and his brows lowered so that his tall forehead seemed even taller. 

"Ain't wantin' to talk about it, huh? I won't ask you no questions, if you done something bad—" "I'd do what I done—again," said Joad. "I killed a guy in a fight. We was drunk at a dance. He got a knife in me, an' I killed him with a shovel that was layin' there. Knocked his head plumb to squash.

Casy's eyebrows resumed their normal level.

 "You ain't ashamed of nothin' then?" 

"No," said Joad, 

"I ain't. I got seven years, account of he had a knife in me. Got out in four—parole." 

"Then you ain't heard nothin' about your folks for four years?" 

"Oh, I heard. Ma sent me a card two years ago, an' las' Christmas Granma sent a card. Jesus, the guys in the cell block laughed! Had a tree an' shiny stuff looks like snow. It says in po'try: 

"'Merry Christmas, purty child, 

Jesus meek an' Jesus mild,

 Underneath the Christmas tree

 There's a gif' for you from me.' 

I guess Granma never read it. Prob'ly got it from a drummer an' picked out the one with the mos' shiny stuff on it. The guys in my cell block goddamn near died laughin'. Jesus Meek they called me after that. Granma never meant it funny; she jus' figgered it was so purty she wouldn' bother to read it. She lost her glasses the year I went up. Maybe she never did find 'em." 

"How they treat you in McAlester?" Casy asked. 

"Oh, awright. You eat regular, an' get clean clothes, and there's places to take a bath. It's pretty nice some ways. Makes it hard not havin' no women." Suddenly he laughed. 

"They was a guy paroled," he said. "'Bout a month he's back for breakin' parole. A guy ast him why he bust his parole. 'Well, hell,' he says. 'They got no conveniences at my old man's place. Got no 'lectric lights, got no shower baths. There ain't no books, an' the food's lousy.' Says he come back where they got a few conveniences an' he eats regular. He says it makes him feel lonesome out there in the open havin' to think what to do next. So he stole a car an' come back."

 Joad got out his tobacco and blew a brown paper free of the pack and rolled a cigarette.

 "The guy's right, too,"

 he said. 

"Las' night, thinkin' where I'm gonna sleep, I got scared. An' I got thinkin' about my bunk, an' I wonder what the stir-bug I got for a cell mate is doin'. Me an' some guys had a strang band goin'. Good one. Guy said we ought to go on the radio. An' this mornin' I didn't know what time to get up. Jus' laid there waitin' for the bell to go off.

" Casy chuckled. "Fella can get so he misses the noise of a saw mill." The yellowing, dusty, afternoon light put a golden color on the land. The cornstalks looked golden. A flight of swallows swooped overhead toward some waterhole. The turtle in Joad's coat began a new campaign of escape. Joad creased the visor of his cap. It was getting the long protruding curve of a crow's beak now. "Guess I'll mosey along," he said. "I hate to hit the sun, but it ain't so bad now." Casy pulled himself together. "I ain't seen ol' Tom in a bug's age," he said. "I was gonna look in on him anyways. I brang Jesus to your folks for a long time, an' I never took up a collection nor nothin' but a bite to eat." "Come along," said Joad. "Pa'll be glad to see you. He always said you got too long a pecker for a preacher." He picked up his coat roll and tightened it snugly about his shoes and turtle. Casy gathered in his canvas sneakers and shoved his bare feet into them. "I ain't got your confidence," he said. "I'm always scared there's wire or glass under the dust. I don't know nothin' I hate so much as a cut toe." They hesitated on the edge of the shade and then they plunged into the yellow sunlight like two swimmers hastening to get to shore. After a few fast steps they slowed to a gentle, thoughtful pace. The cornstalks threw gray shadows sideways now, and the raw smell of hot dust was in the air. The corn field ended and dark green cotton took its place, dark green leaves through a film of dust, and the bolls forming. It was spotty cotton, thick in the low places where water had stood, and bare on the high places. The plants strove against the sun. And distance, toward the horizon, was tan to invisibility. The dust road stretched out ahead of them, waving up and down. The willows of a stream lined across the west, and to the northwest a fallow section was going back to sparse brush. But the smell of burned dust was in the air, and the air was dry, so that mucus in the nose dried to a crust, and the eyes watered to keep the eyeballs from drying out. Casy said, "See how good the corn come along until the dust got up. Been a dinger of a crop." "Ever' year," said Joad. "Ever' year I can remember, we had a good crop comin' an' it never come. Grampa says she was good the first five plowin's, while the wild grass was still in her." The road dropped down a little hill and climbed up another rolling hill. Casy said, "Ol' Tom's house can't be more'n a mile from here. Ain't she over that third rise?" "Sure," said Joad. "'Less somebody stole it, like Pa stole it." "Your pa stole it?" "Sure, got it a mile an' a half east of here an' drug it. Was a family livin' there, an' they moved away. Grampa an' Pa an' my brother Noah like to took the whole house, but she wouldn't come. They only got part of her. That's why she looks so funny on one end. They cut her in two an' drug her over with twelve head of horses and two mules. They was goin' back for the other half an' stick her together again, but before they got there Wink Manley come with his boys and stole the other half. Pa an' Grampa was pretty sore, but a little later them an' Wink got drunk together an' laughed their heads off about it. Wink, he says his house is at stud, an' if we'll bring our'n over an' breed 'em we'll maybe get a litter of crap houses. Wink was a great ol' fella when he was drunk. After that him an' Pa an' Grampa was friends. Got drunk together ever' chance they got." "Tom's a great one," Casy agreed. They plodded dustily on down to the bottom of the draw, and then slowed their steps for the rise. Casy wiped his forehead with his sleeve and put on his flat-topped hat again. "Yes," he repeated, "Tom was a great one. For a godless man he was a great one. I seen him in meetin' sometimes when the sperit got into him just a little, an' I seen him take ten-twelve foot jumps. I tell you when ol' Tom got a dose of the Holy Sperit you got to move fast to keep from gettin' run down an' tromped. Jumpy as a stud horse in a box stall." They topped the next rise and the road dropped into an old water-cut, ugly and raw, a ragged course, and freshet scars cutting into it from both sides. A few stones were in the crossing. Joad minced across in his bare feet. "You talk about Pa," he said. "Maybe you never seen Uncle John the time they baptized him over to Polk's place. Why, he got to plungin' an' jumpin'. Jumped over a feeny bush as big as a piana. Over he'd jump, an' back he'd jump, howlin' like a dog-wolf in moon time. Well, Pa seen him, an' Pa, he figgers he's the bes' Jesus-jumper in these parts. So Pa picks out a feeny bush 'bout twicet as big as Uncle John's feeny bush, and Pa lets out a squawk like a sow litterin' broken bottles, an' he takes a run at that feeny bush an' clears her an' bust his right leg. That took the sperit out of Pa. Preacher wants to pray it set, but Pa says, no, by God, he'd got his heart full of havin' a doctor. Well, they wasn't a doctor, but they was a travelin' dentist, an' he set her. Preacher give her a prayin' over anyways." They plodded up the little rise on the other side of the water-cut. Now that the sun was on the wane some of its impact was gone, and while the air was hot, the hammering rays were weaker. The strung wire on crooked poles still edged the road. On the right-hand side a line of wire fence strung out across the cotton field, and the dusty green cotton was the same on both sides, dusty and dry and dark green. Joad pointed to the boundary fence. "That there's our line. We didn't really need no fence there, but we had the wire, an' Pa kinda liked her there. Said it give him a feelin' that forty was forty. Wouldn't of had the fence if Uncle John didn't come drivin' in one night with six spools of wire in his wagon. He give 'em to Pa for a shoat. We never did know where he got that wire." They slowed for the rise, moving their feet in the deep soft dust, feeling the earth with their feet. Joad's eyes were inward on his memory. He seemed to be laughing inside himself. "Uncle John was a crazy bastard," he said. "Like what he done with that shoat." He chuckled and walked on. Jim Casy waited impatiently. The story did not continue. Casy gave it a good long time to come out. "Well, what'd he do with that shoat?" he demanded at last, with some irritation. "Huh? Oh! Well, he killed that shoat right there, an' he got Ma to light up the stove. He cut out pork chops an' put 'em in the pan, an' he put ribs an' a leg in the oven. He et chops till the ribs was done, an' he et ribs till the leg was done. An' then he tore into that leg. Cut off big hunks of her an' shoved 'em in his mouth. Us kids hung around slaverin', an' he give us some, but he wouldn't give Pa none. By an' by he et so much he throwed up an' went to sleep. While he's asleep us kids an' Pa finished off the leg. Well, when Uncle John woke up in the mornin' he slaps another leg in the oven. Pa says, 'John, you gonna eat that whole damn pig?' An' he says, 'I aim to, Tom, but I'm scairt some of her'll spoil 'fore I get her et, hungry as I am for pork. Maybe you better get a plate an' gimme back a couple rolls of wire.' Well, sir, Pa wasn't no fool. He jus' let Uncle John go on an' eat himself sick of pig, an' when he drove off he hadn't et much more'n half. Pa says, 'Whyn't you salt her down?' But not Uncle John; when he wants pig he wants a whole pig, an' when he's through, he don't want no pig hangin' around. So off he goes, and Pa salts down what's left." Casy said, "While I was still in the preachin' sperit I'd a made a lesson of that an' spoke it to you, but I don't do that no more. What you s'pose he done a thing like that for?" "I dunno," said Joad. "He jus' got hungry for pork. Makes me hungry jus' to think of it. I had jus' four slices of roastin' pork in four years—one slice ever' Christmus." Casy suggested elaborately, "Maybe Tom'll kill the fatted calf like for the prodigal in Scripture." Joad laughed scornfully. "You don't know Pa. If he kills a chicken most of the squawkin' will come from Pa, not the chicken. He don't never learn. He's always savin' a pig for Christmus and then it dies in September of bloat or somepin so you can't eat it. When Uncle John wanted pork he et pork. He had her." They moved over the curving top of the hill and saw the Joad place below them. And Joad stopped. "It ain't the same," he said. "Looka that house. Somepin's happened. They ain't nobody there." The two stood and stared at the little cluster of buildings.

John E. Steinbeck


No comments:

Post a Comment