TÙ BINH RA TRẠI 1

 

RA TRẠI By Đinh Hoa Lư

Bình Điền, Huế 12-6-1980

Làm sạch lại cái ba lô bạc phếch, tôi lật đật bỏ vào vài thứ phải mang theo hôm nay. Chỉ vài ba thứ gồm- bộ áo quần tù mới trại phát, tôi chưa bận lần nào, tất cả thư từ gia đình gữi , vài sợi dây dép lốp. Chừng ấy thôi tôi chẳng có gì để mang về. Tai như ù, miệng khản đặc, tôi lắp bắp nói với mấy anh bạn tù vừa được trại kêu tên ở lại.
-anh cũng có tên, anh Quyết! anh Chuân nữa anh cũng có tên nữa!
....
Làn sương mờ mịt trên đỉnh Bastogne ẩn hiện phía ngoài trại tù. Xung quanh còn dày đặc sương vào sáng sớm, giờ đi lao động. Trại gồm mười dãy nhà tranh song song. Những liếp nhà giữa hai lớp hàng rào cao bằng thép gai, phía trong còn đặt bùng nhùng 'concertina' của Mỹ. Cái chòi trước cổng cao nhất, trên đó có một công an áo vàng cầm sổ điểm danh. Từng đội tù lần lượt ra cổng ...
-những anh có tên sau đây ...đứng qua một bên
-Nguyễn văn A
-Trần văn B
-Ngô văn Chuân
-Nguyễn văn Quyết....
-Đinh trọng Phúc
...
Lỗ tai tôi như lùng bùng , tôi cố tin là mình nghe không lầm ?
-Có phải tên em khôn anh Quyết ?
-Đúng rồi, tên em đó mà, cả tên anh nữa!

Anh Quyết đội trưởng, mấy người khác và tôi nhanh chóng đứng qua một bên. Những khuôn mặt nét căng thẳng. những người được gọi tên cố làm ra vẻ 'nghiêm trang' nhưng nhưng thật ra ai cũng sướng 'muốn điên'. Bao lần rồi, mỗi lần cán bộ trực đứng trên cái cổng kia đọc tên là có một đợt trại cho tù về. Giờ tuy không nói ra nhưng ai cũng biết.

Các khối kia cũng vậy; mỗi khối có vài người bước ra khỏi hàng. Sáng nay không còn tiếng nói chuyện xì xào râm ran như mọi khi. Ngoại trù những người có tên đứng lại, còn tất cả lần lượt bước ra cổng tiếp tục đi làm. Những khối tù lần lượt bước xuống những bậc tầng cấp có chắn ngang bằng gỗ rừng, nét mặt đăm chiêu, tư lự:

-Ê nhớ để cái... lại cho tau nghe Q
-Ê mi bỏ cái ...cho tau nghe
...
Những người thiếu may mắn trong đợt này cố ngoái đầu dặn dò người về sáng nay những lời dặn dò như vậy, những thứ cần dùng. Chiều nay khi họ về thì chúng tôi, những người được gọi tên sáng nay, đã rời Trại rồi.
Cái kim may, khúc chỉ, cái lon gô, cái chén cơm, cái bi đông nước ...thậm chí cái bào sắn ra sợi ...mọi thứ đều là 'bảo bối' trong tù.

Tôi để lại cái mũ đi rừng, cái gô đen lại cho thằng Thu nằm cạnh. Hắn dặn tôi thật kỹ trước khi bước ra cổng. Đầu hắn cứ ngoái nhìn lại, ánh mắt khẩn cầu. Nhà Thu ở Huế, tôi thì ở tận Bình Tuy nên hắn chẳng ai cần dặn nhau trước gì, lý do nếu ai về trước thì chẳng có cơ hội ghé được nhà của ai. Những người ra tù hôm nay đa số gốc Huế. Mấy đứa bạn mà tôi có thể nhắn nhe được về cho gia đình như Côn như Huấn, thì ra tù trước tại Ái Tử, Quảng Trị, sớm hơn mấy năm.

Tôi bỏ vội cái gô và cái mũ vào cái ba lô của Thu phía trên sạp nằm. 'Chia gia tài' là giây phút này, tình bạn cũng thể hiện giây phút này. Kẻ về người ở, những cục đường, những lát khoai luộc, mấy thứ linh tinh tôi đều bỏ lại cho Thu. Tình cảm chân thành hay an ủi nhau ở phút này. Về và ở hay đồn đoán lao xao trong trại, không ai biết ai đi, ai ở, để nói chuyện, để nhắn trước. Cuộc chia tay không bao giờ được trại cho biết trước do 'an ninh ' hay này nọ ...

 Tầng cấp bước lên những căn nhà cán bộ trước trại sao hôm nay tôi bước nhẹ hều. Bước chân lâng lâng sung sướng, cảm giác hơn năm năm tôi mới có. Trong phòng cán bộ đi ra, tôi là người được trại cho số tiền “lớn nhất”- ba mươi hai đồng bạc- do gia đình tôi ở tận Bình Tuy cách xa đây hơn một ngàn cây số!

Tôi không nhớ có ngoái lại nhìn cái cổng, cái chòi gác cao của trại một lần cuối cùng hay không, ngoại trừ một hình ảnh tôi nhớ rõ, đó là anh 'tăng gia sản xuất' đứng tần ngần bên mấy luống rau xanh nhìn theo chúng tôi. Khỏi đoán, tôi biết anh đang nghĩ gì.

Thôi, xin giã từ mấy công việc lấy 'phân tù' trộn băm với lá rừng làm nguồn bón cây. Anh' tăng gia' kia còn mãi công việc 'chẳng đặng đừng'- hòa tưới phân người lên mấy luống cải xanh đang mọc nhanh 'phơi phới'. Cũng giống toán thợ rèn làm ra cuốc rựa, ba 'lạng' mỳ tươi 'bồi dưỡng ', đó là phần thuởng của Trại tặng thêm cho họ trong ngày.

Giờ toán chúng tôi cất bước ra về. Tự do thoải mái-khó diễn tả nỗi háo hức bên trong mỗi người, nhưng tất cả đều chung một ý nôn nóng về nhà thật mau.

MẤY ENG VỀ CHỊ CÓ ĐEN THÌ ĐỪNG CHÊ NGHE MẤY ENG!

Mấy trảng đồi đang phủ màu xanh của sắn Bình Điền. Bao công sức của người tù tạo dựng nay xin bỏ lại phía sau. Tước mắt chúng tôi hiện lên hình ảnh xóm làng kinh tế mới của dân mới lên vùng này. Người Huế lên đây không biết khi nào? Họ lên lập nghiệp hay sao? cảm giác chúng tôi thật lạ! Ngày đó đây là rừng, nơi của chiến tranh, mịt mùng khói súng, "Mặt Trận Tây Nam Huế" hàng ngày tin chiến sự in đậm trên mặt báo Chính Luận, Sóng Thần, hay nghe qua đài BBC, VOA,. Chỉ sáu năm thôi tất cả đều đổi thay, như một giấc mơ, thật sự là mơ ?

Những trảng đồi khai hoang bị đốt cháy nham nhở. Hai bên con đường đất đỏ vài cái quán tranh sơ sài. Phía sau lưng chúng tôi, trong xa kia là mấy trại tù. Những năm xa cách, không ngờ người dân cũng 'đổi đời' như chúng tôi cùng 'đáo sơn tầm thực'. Tù thì trồng sắn, dân cũng chẳng khác gì, tất cả đều lên đây, phá rừng trồng cây lương thực thay cho lúa gạo.

Chúng tôi không ai bảo ai đều sà vào cái quán cơm bình dân bên đường trong lúc chờ xe đò từ Huế lên.
O bán cơm đon đả mời chào:
-rứa là sướng quá rồi mấy eng ơi , dưới nhà chắc mừng lắm hỉ!

Mấy anh và tôi 'dạ dạ' luôn miệng, thật lòng cảm tạ lời chúc mừng của O. Lạ gì, thấy chúng tôi, người dân biết ngay tù mới được tha. Nhiều lần như vậy rồi. O nhìn những chiếc áo vằn vện, sọc ngang dọc ai mà chẳng đoán ra. Phải kể mấy cái ba lô nữa, đủ hình dạng, nhưng tất cả đều nhẹ hều. "Gia tài' của tù đều bỏ lại cho bạn. có gì quý đâu ngoại trừ “mang cái mạng” về với gia đình.

- mấy eng ăn cơm cá dưa kho hỉ?
-mấy đồng rứa o?

Tôi chỉ hỏi giá, còn chọn lựa thì không. Cơm là 'nhất trên đời" và cũng là thứ hàng 'độc nhất vô nhị' trong cái quán này.

-hai đồng eng nờ!
"Thế là miềng còn 29 đồng còn đón xe hàng về Huế nũa," tôi thầm nghĩ.

Gần sáu năm trời, hôm nay tôi mới ăn tô cơm 'ngon nhất' trên đời. Cơm trắng, O đơm khá đầy, cộng thêm hai con cá nục cùng mấy lát dưa huờng kho thấm thía làm sao! Vị giác của tôi lúc này đang 'liên hoan' trong tài kho nấu của O bán hàng người Huế.  Cái bao tử sẵn sàng tiếp nhận những gì từ miệng tôi sau khi 'thuởng thức' và đưa xuống. Tất cả đều thoải mái, không còn những lúc chần chừ lưỡng lự ...hình ảnh mới hôm qua- những củ khoai, khúc sắn phải chia đều trong trại. Củ sắn chia xong, ăn nhanh thì sợ hết! tôi để dành một ít về đêm, ăn dằn bụng trước khi đi ngủ.

Hầu như mọi người đều có lộ phí và ăn tô cơm cá dưa kho của o bán hàng. Những cái đầu gật gù, những lời nói chuyện râm ran, những hẹn hò gặp nhau sau ngày về với gia đình. Chúng tôi không quên nhau- Ái Tử -Thanh Hóa cho tận Bình Điền, biết bao kỷ niệm buồn vui.

O bán cơm bận áo Bà Ba trắng nhưng đã ố vàng do bụi đỏ Bình Điền và dãi dầu ngày tháng trên này.  Tuy nước da O sạm đi do nắng nóng đất khai hoang nhưng không che đi cái 'chất Huế' từ dưới thành phố lên đây. Dáng nhanh nhẹn, giọng mời ngọt ngào bao lâu nay O quen mua bán dưới Huế. Giờ lên đây, cũng bán mua, nhưng là hàng cơm và thức ăn bình dân hạp với dân nghèo, lam lủ với rẩy rừng, cuốc rựa.

-Mấy eng về chị có đen thì đừng có chê nghe mấy eng!

Câu nói ra bất ngờ của làm chúng tôi không ai bảo ai đều ngước lên nhìn O.

Có thể mấy năm trước O từng chứng kiến cảnh túng bấn của bao người vợ tù gian nan, tất tả ngược xuôi. Những người vợ, người mẹ hay con dâu này bán hết những cái gì bán được trong buổi 'giao thời'. Từ vòng vàng, nhẫn cưới kỷ niệm, cái máy hát, rồi tủ bàn và áo quần nào còn đẹp, tất cả lần lượt ‘ra đi’ do cái thiếu đói của bầy con, sau ngày ba chúng đi tù.

Trong nhóm, tôi là đứa em cấp bậc nhỏ nhất, lại độc thân. Tôi chưa thấm thía những cảm xúc bằng các anh, những người bao đêm quay quắt nhớ vợ thuơng con.

Những tô cơm hôm nay, O xúc đầy hơn, không tính toán. O mừng cho chúng tôi. O nói thật lòng. Năm tháng chịu đựng gian truân, thiếu thốn vật chất lẫn tinh thần, những người vợ tù đáng quý biết bao! Sao mà chê 'đen' được các chị ở nhà ? 'thân cò lặn lội' gần xa, bao dặm đường gian nan tìm ra hạt gạo nuôi con, phần lo bới xách cho chồng trên trại. Hình ảnh đoàn người thăm tù hằng hai tháng, những người đàn bà nay quần thô áo vải, theo bước đi vội vàng, hai cái túi xách đu đưa hai đầu đòn gánh.

Chiếc xe hàng từ Huế lên rồi. Từ xa đám bụi vàng bốc cao. Chúng tôi trả tiền cho o bán cơm vừa khen, vừa cám ơn o về đọi cơm sao ngon quá. Ánh mắt o long lanh, những niềm vui hôm nay cùng nhau chan hòa. Vội vàng ra khỏi cái cái quán tranh, chúng tôi chạy vội tới chiếc xe đang dừng tại cái bải đất trống dưới chân đồi. Vừa chạy, nhưng tai tôi tưởng chừng câu dặn dò của o bán cơm còn văng vẳng sau lưng:

Mấy eng về chị có đen thì đừng có chê nghe mấy eng