NGƯỜI TÙ BINH TRỐN TRẠI VỀ THĂM LÀNG NGOẠI (GÔ CƠM HẤP SẮN )

có những khi lắng đọng tâm tư nhớ vế cảnh cũ, nhớ miếng cơm khi đói lòng, nhớ bóng người xưa, bỗng nhiên nước mắt tôi ngấn lệ.
Thương về quê Ngoại Nại Cửu

    
1975 Ôn Hoạch [Võ Hoạch] ngồi chuốt lại mấy sợi lạt tre còn sót, gom được vài bó đầy. Ngày mai bà con trong xóm sẽ tới phụ lợp mái nhà mới cho đứa con trai. 
Mặt trời mới hơi nghiêng con sào mà trong xóm hôm nay tự nhiên ôn thấy vắng ngắt. Ôn Hoạch có cảm giác vắng vẻ này từ năm ngoái, tức là năm 1975 cái năm mà chính quyền trong nam này sụp đổ. Bà con có dính đến chính quyền thì đi "học tập" mô xa ôn chẳng rõ. Trong khi có người chạy tuốt vô nam , lại có một số thì đi kinh tế mới tận Khe Sanh.

   Hòa bình rồi, hết tiếng súng,tiếng pháo hằng đêm ,hết chạy tản cư lên chợ Tỉnh. Đó là cái mừng ban đầu cho ôn cũng như mọi người khác trong làng Nại Cửu. Nhưng sau một thời gian, ôn Hoạch bỗng dưng cảm thấy cái buồn khác ập đến. Đó là sự thiếu vắng, cô quạnh do một số bà con mà ôn hàng ngày 'chộ' mặt nay thất tán tứ phương?

   Hợp Tác Xã làng ôn cũng có rồi. Đợt quy hoạch đất đai dưới Phát Lát tức là ngã ba ngó qua bên tê Ba Bến gần nhà mấy đứa cháu khác trong chi phái ôn tức là thằng Dâu, thằng Tú, cũng còn may là còn mấy đứa này. Tại răng mà may? Ôn nghĩ, số là khi quy hoạch mồ mả mấy đời nay dưới Phát Lát, thanh niên trong làng không còn nhiều, bốc mả thì nhiều, lại di dời khá xa nếu không có mấy đứa cháu còn sót lại như thằng Dâu thằng Tú thì mả mồ trong Chi (*) ôn lộn xộn, sót vãi hết trơn!

  Thiệt tình trong bụng ôn chẳng ưa chi cái chuyện 'di dời' mồ mả cha ôn hàng loạt như rứa! nhưng thời thế đổi dời, mấy ai mà "bẻ nạng chống trời"?

   Con chó già đang nằm bên đụn rơm trước sân, cái mõm nó kê lên nền đất cày của cái sân phơi trước nhà . Bỗng nó sủa lên vài tiếng khàn khàn làm ôn Hoạch ngước nhìn lên...
  Một người thanh niên dáng ốm cao lỏng khỏng đang lom lom bước vào sân ôn. Người thanh niên này cái áo bộ đội bạc màu như lượm của ai , đầu đội cái mũ vải tai bèo , bên vai lại đeo cái túi tự may bằng vải cũ bạc màu , đường may vụng về thô kệch.

  - Ôn Hoạch, ôn ..ôn còn nhớ cháu khôn?

  - ờ ờ,,,eng là ai đây hè ?!

  -Cháu là thằng Phúc, cháu cậu cư ở trên tỉnh đây!

  -Cháu eng Cư trên tỉnh? phải cháu Bác BếpThỏn khôn rứa?

  -Đúng rồi ôn, mệ ngoại cháu là bếp Thỏn, mạ con là Nhỏ dì con là Nhoi đó mà.

  -Ui cha thằng Phúc! con ở mô về đây? nhà con ra răng rồi?

   Người thanh niên mừng khấp khởi khi ôn Hoạch nhìn ra đứa cháu . Anh ta nói lại tình hình gia đình và bà con trên tỉnh cho Ôn nghe, xong lại nói về tình hình chính anh đang "cải tạo" bên thôn Hiệp Khế cũng gần Nại Cửu Phường, phía bên kia sông Thạch Hãn.

Nhớ lại thằng cháu trên tỉnh ôn Hoạch mừng lắm . Mấy năm trước, những lúc cúng kỵ trên nhà mệ ngoại thằng cháu này, khi nào ôn Hoạch cũng chộ mặt . Hồi đó mỗi lần lên Tỉnh, ôn chộ trong nhà Bác Bếp Thỏn -tức là bác mụ, vì ông Bếp Thỏn đã mất từ năm 1949 - khi nào cũng đông đúc. Những đúa con trai Bác Bếp "mai vàng mai trắng" đeo trên cổ áo. Bác Bếp mụ thì xuất gia qua tu bên chùa Sắc Tứ, nên nhà trên lúc nào bàn thờ phật cũng trang nghiêm.

   Rứa mà, theo lời đứa cháu trưa nay tạt vô thăm ôn kể lại, nhà mệ ngoại nó trên tỉnh giờ phiêu dạt khắp nơi chẳng còn ai trên nớ? Ôn vừa nghe vừa gật gật đầu mắt như huớng về hướng tỉnh, nơi có một thành phố chỉ là một đống gạch, người ta đang ra công xây lại.

   -Rứa... chừ con ở đây một chắc, khôn ai thăm nuôi con hết răng?

   -Dạ nhà con trong nam hết chẳng còn ai đây cả ôn nờ!

    Ôn chắt lưỡi ái ngại cho đứa cháu ngoại trong làng . Thời chiến trận, xao lạc hết trơn! Thằng cháu ni về ngang làng làm ôn nhớ mấy đứa cháu khác, mấy năm trước theo trận Hạ Lào chết mất xác bên đó luôn (**) Giờ không biết ngày đơm tháng kỵ là ngày mô nữa?

  Như nhớ ra, ôn Hoạch thình lình hỏi:

   -Rứa con ăn chi chưa?

  -Dạ con có ghé cậu Dâu (***) nhà cậu không có chi để nấu cả, chỉ còn ổ trứng con gà đang ấp cậu ấy truống xuống luộc hết "bồi dưỡng" cho con rồi ôn nờ!
  Nhắc đến đây,người thanh niên nhớ hình ảnh vợ chồng cậu Dâu cùng tôi ngồi chồm hổm giữa cái nền sân đất. Mấy cái trứng gà chưa nở, bị luộc vội cho đứa cháu đang ở tù ăn nhanh để lên lại trại. Cậu ấy vừa nhìn cháu ăn vừa hỏi chuyện. Người cậu ít nhiều lo lắng cho đứa cháu lên kịp trước điểm danh không? Trong nhà rõ ràng quá túng không biết lấy chi mà nấu cho đứa cháu, hắn xuất hiện quá bất ngờ, quá gấp gáp chẳng khác chi "một kẻ tội phạm", lấm lét như sợ ai nhòm ngó...

  -Ui chà! tội rứa ...đợi chút con, ôn nấu cơm cho con ăn nghe ?

  -Thôi ôn, con phải đi chừ ôn ơi, con ghé thăm ôn chút con lên khôn thì khôn kịp họ biết thì khổ ...(****)

Ôn Hoạch lay hoay không biết lấy chi cho đứa cháu cháu ngoại trước lúc nó lên trại. Ôn đang tìm một thứ chi đó xung quanh ?

  -Con có cái chi đựng khôn rứa ?

  - Dạ, con có cái lon gô đây ôn.

Nói xong, anh lấy cái lon gô đen trong cái túi may tay đeo cạnh đưa ra.

 Bỏ hết phần cơm nguội trong cái nồi đồng nhỏ vào cái lon nhôm cũng chưa đầy, ông Hoạch vừa dận cơm xuống vừa ái ngại bỏ thêm mớ sắn lát hấp cho đầy cái gô, vừa nói:

    -Ôn thêm ít sắn nì nữa lên trại ăn cho no nghe con.

    Hai ôn cháu chỉ gặp nhau trong thoáng giây, người thanh niên vội vã đi.  Ôn ngồi thừ trước hàng hiên ngó theo đứa cháu ngoại trong làng, cái dáng lỏng khỏng cao của nó xa dần....

     BA MƯƠI LĂM NĂM SAU -NĂM 2010

   Nhà Dì An ở gần chùa Nại Cữu và cũng gần nhà thờ họ VÕ. Nhà dì cũng đầy đủ xe nổ có điện thoại đời sống không đến nỗi "chân lấm tay bùn ". Ngó vậy cũng không phải là dì có ông anh tức là ông Võ Đản đi Mỹ -mà nhờ dì biết làm ăn. Ông anh năng gửi tiền về làng nhưng trước là đóng góp, tôn tạo cho xong nhà thờ họ Võ sau là ủy lạo một vài bà con già cả neo đơn mỗi người vài ba chục ký gạo mỗi kỳ cho có tình làng nghĩa xóm. Nghĩa là ông anh dì An ở xa nhưng ông anh và bầy con cháu bên Mỹ không quên làng nước bà con. Đó là dì An sung sướng rồi, chẳng cần chi hơn nữa.

Mấy ngày nay trong nhà dì bàn tán một chuyện là lạ. Số là ông Hoạch mất lâu rồi răng mà có người bên Mỹ gữi tiền về cho ôn? Hôm ni tức là mười hai giờ trưa theo hẹn nói chuyện với ông anh bên Mỹ, dì An sẽ hỏi cho ra lẽ ?

dì An qua thăm ông anh là Võ Đản có ghé thăm nhà ĐHL vào năm 2017 (bên phải ĐHL)

-----

  Tiếng ông Đản đầu dây bên kia:

   -Rứa o không nhớ thằng phúc à , con o Nhỏ trên tỉnh ở trước mặt Lao xá hồi nớ đó?

   -A cái thằng cháu ngoại o Bếp Thỏn, trắng trắng, cao cao phải khôn eng?

   -Đúng, đúng rồi ...số tiền nớ hắn bảo ngày kỵ ôn Hoạch năm ni mua ít phẩm vật đặt trên bàn thờ cho ôn để nhớ ngày và khấn giúp cho hắn như vầy như vầy ...

  -Dạ em nhớ rồi eng, để em qua nói bên nhà ôn Hoạch như rứa ...

   Cái chuyện gô cơm độn sắn cho người tù cải tạo năm nào từ miệng ông Đản, qua tai dì An, tiếp đến là đầu đề cho ngày kỵ ôn Hoạch năm 2010 bà con trong ngày kỵ Ôn vừa trạo chuyện gô cơm độn sắn vừa nhớ đến tấm lòng biết ơn của đứa cháu làng ngoại một thời gian sa cơ thất thế./.

đinh hoa lư 20/7/2013

 (*)CHI: Họ tộc chia ra nhiều PHÁI mỗi Phái có nhiều Chi :

 Nhà thờ họ VÕ làng  Nại Cửu hiện nay

(**) : cậu Vui em cậu Huệ chết mất xác bên Lào 1971 ...
(***) Dâu tức cậu họ của tác giả -  là VÕ Thế HÒA hiện đang ở đội 4 làng Nại Cữu, Triệu Đông 

 cậu tác giả Võ thế Hòa mắt tuy lòa,  nhưng cũng gắng vô Bình Tuy thăm chị tức là mẹ tác giả đầu tháng 2 - 2014 này [hinh chup voi con gái]  Ông mất năm 2017

(****) : lý do tác giả về được làng :
Chỉ tiêu trong trại cho đi củi , hồi này vì rừng xa hiếm củi nên chỉ tiêu đi củi chiều về phải có đủ 1 gánh . Tác giả đã giấu sẵn củi trong các lùm sim gần trại. Đợi ngày có cắt phiên đi củi thì lẻn về làng đến chiều lên thì có gánh củi sẵn trong bụi rồi lấy ra, thay lại áo quần và gánh về lại trại cho kịp chiều 
=========================================