ĐƯỜNG RỪNG VÀ CÂY MÂY
Sầu thương năm tháng khó phôi phai.
Nhớ ai còn thương nhớ thương ai hoài...
Đường Chiều Sơn Cước
Chào bạn đọc
Người viết nhớ về ngày tháng ở tù tại Trại Bình Điền vùng tây nam Huế, đó là lúc có dịp làm quen với vô số bụi mây nước đầy gai nhọn. vùng rừng này phải được khai thác tạo thành nhiều vùng sắn rộng bạt ngàn. Thật ra đó là lúc chúng tôi là người bạn "bất đắc chí" do hàng ngày lên rừng rút mây, đẽo gỗ vác về trại.
Chuyện non nửa thế kỷ rồi, thời gian qua nhanh vùn vụt thế mà hình ảnh những vòi mây đầy móc nhọn như còn. 'vẩn vơ' hay 'lắc lư' trong trí nhớ.
Có khi tôi tách bạn tù vào một đám rừng "một mình một rựa âm thầm rút mây. Tôi lội bì bõm dọc theo mấy khe nước. Dưới những tàng lá rậm rạp, ánh sáng ban ngày trở nên mờ ảo. Mây nước mọc nhiều hai bên khe nước. Những bụi mây rậm rịt, vòi cao vươn lên tới sườn núi. Chuyện tước mây cũng phải có 'kỹ thuật', nếu không có bạn tù chỉ vẽ thì khó lòng tách được- hàng hàng lớp lớp- gai nhọn bao quanh thân chúng.
Nào! Giờ tôi dùng cái rựa đã mài sắc và chọn những nhành mây dài nhất. Tôi vừa nhún, vừa lắc uốn thân mây từ dưới lên trên. Lớp vỏ mây cùng gai sẽ từ từ lóc ra. Nhún- uốn- lắc nhành mây là cách thức tước võ mây chứ không róc vỏ như róc cây mía được. Nhành mây dài, không lấy phần đọt do nó non không tốt. Thế là được một cây mây. Tiếp tục lủi theo khe như vậy bạn sẽ làm sao cho được một VÁC bó lại, ra khỏi rừng là trời hơi xế.
Tôi ngao ngán những vòi mây đu đưa trên cao? chúng có nhiều cái móc hình móng mèo thỉnh thoảng chúng móc cái mũ vải của tù rút lên trên không lắc lư như "trêu ghẹo" ? Vừa mệt vừa đói muốn ra khỏi rừng cho nhanh, trời sắp tối nhưng tôi phải vứt cây gỗ trên vai xuống hì hục lấy lại cái mũ vải "thân yêu "; rồi lại vác gỗ lên vai bươn bả ra khỏi rừng.
Mây nước dùng làm gì? Nó dùng để cột rui mèn đòn tay. Mây nước có cái tên này do chịu đựng được trời mưa gió nên để làm nhà thôi chứ không làm đồ mỹ nghệ được. Ngoại trừ một chuyện đó là làm GHẾ MÂY. Xưa nay người ta đan ghế mây ngồi êm chịu mưa gió , thiết kế tại quán cà phê hay đồ mỹ nghệ khá thích hợp.
Tôi kể lại chuyện rừng ngày đó. Nếu ra khỏi rừng còn thì giờ người tù cải tạo sẽ đi kiếm một vài thứ mây khác đó là MÂY PHUN, MÂY ĐẮNG, MÂY TẮT ...kể không hết bao nhiêu thứ mây rừng tôi học được trong trại
Những thứ mây này mọc tại sườn núi, có nghĩa là không nằm dưới khe. Nhưng lùm mây phun mây đắng, lóc ra màu trắng nõn nà, thân nhỏ dài lê thê. Tôi sẽ cuộn lại một bó riêng đem về trại cho bạn bè đan đát. Thân mây phun mây đắng chúng tôi chẻ ra xong vuốt mỏng, đẹp đan thành giỏ (làn gọi theo tiếng bắc) đựng đồ đạc, mũ mây đội trên đầu cho nó 'hoách'. Những ông tù khéo tay còn đan thành những thứ 'độc đáo' hơn bảo đảm thành phố không thế nào có đặng?
Viết miên man trong trại còn nhiều nghề thủ công mỹ nghệ (phát sinh từ trại) nữa bạn đọc nên hình dung cái rá nhỏ kia làm gì? để CHIA PHẦN SẮN KHOAI cho bữa ăn trong tù thôi. Những người nào nhớ nhà thì giữ lấy đó, cất mãi trên cao trên đầu chỗ nằm của mình, hi vọng ngày đẹp trời nào đó có gặp người nhà thăm nuôi rồi gửi về nhà làm quà kỷ niệm.
Tên các loài mây rừng này, nhiều lắm chắc là còn vài thứ nữa người viết có thể quên. Dù sao thành phẩm kể ra đó nào mũ, giỏ, làn chi cũng để trong nhà không thể chịu mưa gió như 'anh chàng' mây nước được đâu? Mây nước chịu mưa gió không mục nên dùng làm ghế mây, cột đòn tay dựng nhà hay rào chắn bên ngoài.
Còn một thứ mây nữa đó là mây tắt (hay tắc) những danh từ chỉ nghe chứ tôi chưa hề đọc thành 'chữ' trong tù. Mây tắc thân nhỏ hơn chiếc đũa, dài lê thê có thể mấy mươi mét xuyên vắt vẻo bụi này sang bụi khác lưng chừng núi. Thân mây tắt không gai lá cũng không mấy gai, không e dè khi rút nó. Mây tắt vể trại chúng tôi chẻ ra vuốt mềm mại dùng 'nứt' vành cho những dụng cụ nhà quê như trẹt, mũng, rá ,,,
Làm xong các vật dụng thúng mủng rá nói trên phải có cái vành ,mà có vành thì chúng ta liên tưởng đến cặp vành ép miệng trẹt, rá vừa đan xong. Và muốn ép hai vành tre đó vào sát nhau thì phải có sợi mây tắt mềm mại dài lòng thòng 'nứt' nó lại
Ngang đây nếu người viết không viết tới những bụi cây giang là loại tre rừng là một thiếu sót lớn. Những đốt giang này có thể dài tới cả mét. Thời này rừng Quảng Trị nhiều vô số giang rừng. Thân nó không như lồ ô mà khác tre. Những bụi giang rậm rạp nằm vắt vẻo bò ngang dọc trong rừng. Những đốt giang chúng tôi chặt ra bó lại thành hai bó và gánh về trại.
Lạt giang là thứ quán quân để lợp tranh, xây nhà kèo cột. Nhưng lạt giang chúng tôi dùng nó đan rỗ rá thì thuộc loại 'quán quân".
Vùng thôn quê khi lợp nhà cần những sợi lạt nhưng làm sao có giang rừng? Tất cả đều dùng từ những đốt tre 'cái'. Nhưng tre không thể nào có những đốt dài bằng đốt giang rừng được. Vì có mắt ở giửa nên lạt tre thường bị gảy còn lạt giang thì không.
Rừng Ái Tử QT có nhiều mây, tiếp tục vào đến Bình Điền tây nam Huế chúng tôi lại một lần nữa lại gặp những rừng mây nhiều vô số. Người ta hay nhắc câu “Nước khe Điên cọp Bình Điền,” toàn vùng này nằm trong rừng mây nên rất độc, uống nhằm nước này hay lên cơn sốt rét. Những năm đầu 1980 những cánh rừng mây nước ỏ đây đã bị những trại tù cải tạo san bằng đốt dọn để trồng lên những rẫy sắn bạt ngàn.
Chuyện đường rừng, chuyện ngày xưa nhớ gì kể đó. Những hình ảnh đó nó tái hiện trong khoảng trời xa xưa khi rừng thiêng còn rậm rạp thâm u. Đã nửa thế kỷ qua rồi, khi con người càng lúc càng đông thì rừng rú năm xưa trong đó có những đồi mây làm gì còn tồn tại?
Khi mây trời vẫn mãi mãi tồn tại tự do và thênh thang, thì dưới đất những đám 'MÂY RỪNG' chắc đã không còn?
==============================
Đổ xô hái trái mây rừng xuất sang Trung Quốc
Nửa tháng trở lại đây, nhiều người dân tại các xã Quảng Trực (Tuy Đức), Đắk Som (Đắk Glong), một số xã tại huyện Krông Nô tỉnh Đắk Nông bỏ việc vườn rẫy đi tìm trái mây rừng bán.
Ngày 20/3, dọc quốc lộ 28 từ thị xã Gia Nghĩa (Đắk Nông) đến huyện Di Linh ( Lâm Đồng) nhiều thương lái ngồi ven đường, trước các cửa rừng để đón mua của người dân đi rừng hái trái mây rừng về. ..
======================================================
Rừng mây không còn do người mình tham tiền hái trái mây đào luôn cả rễ bán cho "thương lái Trung Quốc"? Chuyện thời nay là vậy, số phận cây mây cũng không thoát bàn tay phù thuỷ của bọn giặc Bắc Phương?Chút nhớ rừng xưa, những đám rừng gai góc với rừng mây. Những lộc trời từng giúp ích thế nhân chắc gì còn được ưu ái hay cần thiết với cái thời tân tiến bây giờ?
Nhớ Rừng Quảng Trị và rừng Bình Điền- tây nam Huế 1975
edit 5.6.2023
No comments:
Post a Comment