Hoàng hôn đến đâu đây, màu tím dâng trong hồn ta... [Hoài Linh]
[ BÀI LƯU TRỮ có phụ chú]
***************************************************************************
Tôi hay dùng lại tiếng tàu 'HỎA' tiếng ngày xưa bà con QT hay dùng để chỉ tàu lửa. Có khi nào các bạn đang ngồi trong những toa xe hỏa hạng sang như hiện nay, nó có đầu máy chạy bằng diesel tối tân với tốc độ nhanh chợt nhớ đến hình ảnh chiếc tàu hỏa năm xưa ì ạch chạy cùng hú còi inh ỏi không nhỉ ?
Ngày xưa đó, có nghĩa là khoảng thời gian cuối từ 1960 trở về trước khi con đường sắt cận sơn tỉnh Quảng trị còn đi qua những vùng hẻo lánh - hoang vu. Lúc này đường xe hỏa trong Nam vẫn còn xuyên suốt từ Sài Gòn ra đến Đông hà. Thế hệ sinh sau 1970 có thể nhìn thấy những đầu máy xe lửa cổ xưa, đen sì chạy bằng than đá và củi trong sách vở. Riêng thế hệ tôi còn đươc "hân hạnh" đi trên những chuyến tàu "cỗ lổ xỉ" này trước khi chúng bị bỏ phế trên những khoảng vắng tại những nhà ga lớn.
Tôi nhớ về cái nhà ga xe lửa Quảng trị thuở đó nó cách cầu Thạch hãn không xa. Bởi thế ngày xưa dân mình hay gọi cầu này là Cầu Ga. Thời này tôi hay đi tàu hỏa dù chỉ một đoạn ngắn từ Quảng trị vào Mỹ chánh hay từ Quảng trị ra Đông hà. Sau hiệp định GENEVE 1954 trong Nam ga Đông hà trở thành ga cuối cùng của miền nam. Nhà mẹ đích tôi kế chợ Mỹ chánh, mỗi lần tôi từ Quảng trị vào thăm xong tôi đi lên ga xép Mỹ chánh đón cho được chuyến tàu chợ cuối ngày để ra Quảng trị.[*]
Tôi mường tượng hình ảnh cũ, đó là những chuyến 'viễn hành' trong thời thơ ấu. Ga Mỹ chánh trên khoảng dốc cao. Tôi ngồi đợi tàu trong lòng thấp thỏm ngóng mong. Tiếng còi tàu hú từ xa. Lúc đầu tiếng còi tàu nghe còn nhỏ nhưng sau càng lớn dần. Từ xa cái chấm đen tròn xuất hiện, cột khói đen ngòm bốc lên . Cái đầu tàu đằng trước đen- tròn , phì phò khói bốc càng lúc càng rõ dần cùng tiếng rầm rập trên con đường sắt. Tôi làm sao quên được bao cảm giác hồi hộp khi cái khối sắt từ từ chậm lại và dừng hẳn trước cái ga nhỏ bé ,đìu hiu này . Con tàu chợ tạm dừng ít phút lấy thêm khách cùng cho một vài người xuống tàu. Cột khói và hơi nước từ trên cái đầu tròn dài đen nhẵn của đầu máy còn gầm gừ như muốn 'doạ nạt' thằng bé như tôi. Đối với trí tưởng tượng của tôi lúc đó, những bánh xe sắt khổng lồ của đầu tàu cùng với lửa khói hợp lại trông như một con 'quái thú '- vừa lạ lùng vừa ghê sợ vừa hùng vĩ, những ấn dấu ghi đậm trong trí óc trẻ thơ !
Người phu lái tàu áo quần đầy dầu mỡ, xốc xếch nhảy xuống khỏi đầu phòng lái, nơi hình như ông chỉ đứng lái tàu chứ không ngồi như bác tài xế xe hơi . Ông vội vàng dùng cây sắt dài hì hục nạy đống lửa và than đang hừng hực tỏa nóng để tăng thêm sức mạnh cho đầu tàu tiếp tục hành trình về nhà ga khác.
Lại hồi còi khác lanh lảnh rúc lên, đằng trước nhà ga người phu trạm phất lá cờ đỏ báo hiệu cho con tàu lăn bánh. Tiếng " sình sịch , sình sịch" đầu chậm sau nhanh, con tàu từ từ rời ga Mỹ chánh, người phu trạm đứng ngó theo; bóng ông cùng cái nhà ga khuất dần .
Đã là tàu chợ thì nó phải chạy chậm thôi lại còn lắc lư nữa nhưng cảm giác của tôi lúc này thấy nó chạy nhanh lạ lùng . Tôi say sưa ngắm những triền cát những vùng rú càn , những triền đồi hoang sơ không một bóng người . Phía trái là núi trường sơn trùng trùng điệp điệp. Cảm giác phiêu lưu mạo hiểm của một đứa nhỏ đi xa theo toa tàu lắc đều. Thỉnh thoảng từ đầu máy một hồi còi kéo lên phá tan không gian tĩnh lặng . Gần đến ga lớn Quảng trị con tàu kéo còi liên tục cùng với niềm vui của tôi, đứa bé đi chơi xa về lại thành phố thân yêu.
Lớn thêm một ít , tôi có dịp vào Huế về thăm quê nội tôi tức là Truồi và tôi cũng có dịp đi tàu hỏa nữa. Rồi tôi còn được theo người lớn cùng lấy vé tàu tại ga Truồi mà vào đến Đà Nẵng . Nói sao hết nỗi vui mừng của tôi với cái thú "phiêu lưu " xa xôi như lúc này . Làm sao quên được hình ảnh sóng nước rì rào khi con tàu chạy men theo bên đầm Cầu Hai, Đá Bạc giã từ cái đầm Lăng cô mà tiến sâu vào chân núi Hải vân .
Nếu chúng ta hiện nay có những phương tiện dồi dào - hiện đại thì mới thấu được nỗi ' gian nan" của chiếc tàu chợ đen đúa năm nào ! Chiếc đầu máy chạy bằng than kia phải ì ạch kéo cả đoàn tàu qua núi Hải vân nơi có những độ dốc khiến nó phải "phì phò " phun khói dày đặc tưởng chừng muốn "ngất lịm " đến nơi .
Cảm giác rờn rợn của tôi tăng lên khi con tàu phải chui qua mấy cái hầm dài xuyên qua Hải vân sơn . Những toa xe không có điện , tối thui như cảnh âm ti địa ngục . Cứ qua một hầm những kẻ thích đùa lại cứ la hét lên như dọa nạt những ai yếu bóng vía . Khói tàu trong hầm chui vào hết trong các toa xe , mùi hắc ín mùi khói than khét lẹt sặc sụa đầy phổi mọi người . Đầu tàu trước khi vào hay ra khỏi một hầm lại hú lên 1 hồi báo hiệu . Cứ mãi vậy cho đến cái hầm thứ thứ 6 - cái hầm dài nhất thì mới qua ranh giới Đà Nẵng. Toa xe sáng lần lên cho đến khi tất cả đều lọt vào khoảng trời quảng khoát bên ngoài. Ai nầy đều hít thở sảng khoái , nhìn lại nhau thì ôi thôi mặt ai cũng có một lớp mỏng đầy muội khói .
Một thuở thanh bình người dân tự thoải mãn với nhưng gì hiện có trong tay . Người ta đi con tàu chợ, nhưng khúc củi to tướng đốt lẫn với than - những cột khói hình nấm phùn phụt bay lên trời cao tiếng còi tàu hú vang dài lê thê nhưng lại đem niềm vui cho khách đi xa đang mòn mỏi ngóng trông.
Làm sao tôi quên được những lúc đợi con tàu về ga cũ. Tôi đã áp tai vào đường tàu cố lắng nghe chấn động con tàu lan truyền từ những dặm xa. Có tiếng còi tàu xa xa âm thanh mơ hồ -phảng phất. Niềm vui của tôi tăng dần khi nhìn thấy làn khói đen từ phía chân trời cùng lúc tiếng còi tàu to dần liên hồi như tiếng reo vui của người con đi xa nay về lại cố hương. Đoàn tàu thân quen đã về bến cũ để đón thêm người đi, lưu luyến chia tay cho ai ở lại. Từng cụm khói tàu bốc cao phùn phụt lên trời, nó vẫn tiếp tục chuyến viễn hành, vẫn tiếp tục chia phôi, sẽ để lại phía sau một sân ga bé nhỏ cùng số phận đợi chờ.
Ngày xưa đó, có nghĩa là khoảng thời gian cuối từ 1960 trở về trước khi con đường sắt cận sơn tỉnh Quảng trị còn đi qua những vùng hẻo lánh - hoang vu. Lúc này đường xe hỏa trong Nam vẫn còn xuyên suốt từ Sài Gòn ra đến Đông hà. Thế hệ sinh sau 1970 có thể nhìn thấy những đầu máy xe lửa cổ xưa, đen sì chạy bằng than đá và củi trong sách vở. Riêng thế hệ tôi còn đươc "hân hạnh" đi trên những chuyến tàu "cỗ lổ xỉ" này trước khi chúng bị bỏ phế trên những khoảng vắng tại những nhà ga lớn.
Tôi nhớ về cái nhà ga xe lửa Quảng trị thuở đó nó cách cầu Thạch hãn không xa. Bởi thế ngày xưa dân mình hay gọi cầu này là Cầu Ga. Thời này tôi hay đi tàu hỏa dù chỉ một đoạn ngắn từ Quảng trị vào Mỹ chánh hay từ Quảng trị ra Đông hà. Sau hiệp định GENEVE 1954 trong Nam ga Đông hà trở thành ga cuối cùng của miền nam. Nhà mẹ đích tôi kế chợ Mỹ chánh, mỗi lần tôi từ Quảng trị vào thăm xong tôi đi lên ga xép Mỹ chánh đón cho được chuyến tàu chợ cuối ngày để ra Quảng trị.[*]
Tôi mường tượng hình ảnh cũ, đó là những chuyến 'viễn hành' trong thời thơ ấu. Ga Mỹ chánh trên khoảng dốc cao. Tôi ngồi đợi tàu trong lòng thấp thỏm ngóng mong. Tiếng còi tàu hú từ xa. Lúc đầu tiếng còi tàu nghe còn nhỏ nhưng sau càng lớn dần. Từ xa cái chấm đen tròn xuất hiện, cột khói đen ngòm bốc lên . Cái đầu tàu đằng trước đen- tròn , phì phò khói bốc càng lúc càng rõ dần cùng tiếng rầm rập trên con đường sắt. Tôi làm sao quên được bao cảm giác hồi hộp khi cái khối sắt từ từ chậm lại và dừng hẳn trước cái ga nhỏ bé ,đìu hiu này . Con tàu chợ tạm dừng ít phút lấy thêm khách cùng cho một vài người xuống tàu. Cột khói và hơi nước từ trên cái đầu tròn dài đen nhẵn của đầu máy còn gầm gừ như muốn 'doạ nạt' thằng bé như tôi. Đối với trí tưởng tượng của tôi lúc đó, những bánh xe sắt khổng lồ của đầu tàu cùng với lửa khói hợp lại trông như một con 'quái thú '- vừa lạ lùng vừa ghê sợ vừa hùng vĩ, những ấn dấu ghi đậm trong trí óc trẻ thơ !Người phu lái tàu áo quần đầy dầu mỡ, xốc xếch nhảy xuống khỏi đầu phòng lái, nơi hình như ông chỉ đứng lái tàu chứ không ngồi như bác tài xế xe hơi . Ông vội vàng dùng cây sắt dài hì hục nạy đống lửa và than đang hừng hực tỏa nóng để tăng thêm sức mạnh cho đầu tàu tiếp tục hành trình về nhà ga khác.
Lại hồi còi khác lanh lảnh rúc lên, đằng trước nhà ga người phu trạm phất lá cờ đỏ báo hiệu cho con tàu lăn bánh. Tiếng " sình sịch , sình sịch" đầu chậm sau nhanh, con tàu từ từ rời ga Mỹ chánh, người phu trạm đứng ngó theo; bóng ông cùng cái nhà ga khuất dần .
Đã là tàu chợ thì nó phải chạy chậm thôi lại còn lắc lư nữa nhưng cảm giác của tôi lúc này thấy nó chạy nhanh lạ lùng . Tôi say sưa ngắm những triền cát những vùng rú càn , những triền đồi hoang sơ không một bóng người . Phía trái là núi trường sơn trùng trùng điệp điệp. Cảm giác phiêu lưu mạo hiểm của một đứa nhỏ đi xa theo toa tàu lắc đều. Thỉnh thoảng từ đầu máy một hồi còi kéo lên phá tan không gian tĩnh lặng . Gần đến ga lớn Quảng trị con tàu kéo còi liên tục cùng với niềm vui của tôi, đứa bé đi chơi xa về lại thành phố thân yêu.
Lớn thêm một ít , tôi có dịp vào Huế về thăm quê nội tôi tức là Truồi và tôi cũng có dịp đi tàu hỏa nữa. Rồi tôi còn được theo người lớn cùng lấy vé tàu tại ga Truồi mà vào đến Đà Nẵng . Nói sao hết nỗi vui mừng của tôi với cái thú "phiêu lưu " xa xôi như lúc này . Làm sao quên được hình ảnh sóng nước rì rào khi con tàu chạy men theo bên đầm Cầu Hai, Đá Bạc giã từ cái đầm Lăng cô mà tiến sâu vào chân núi Hải vân .
Nếu chúng ta hiện nay có những phương tiện dồi dào - hiện đại thì mới thấu được nỗi ' gian nan" của chiếc tàu chợ đen đúa năm nào ! Chiếc đầu máy chạy bằng than kia phải ì ạch kéo cả đoàn tàu qua núi Hải vân nơi có những độ dốc khiến nó phải "phì phò " phun khói dày đặc tưởng chừng muốn "ngất lịm " đến nơi .
Một thuở thanh bình người dân tự thoải mãn với nhưng gì hiện có trong tay . Người ta đi con tàu chợ, nhưng khúc củi to tướng đốt lẫn với than - những cột khói hình nấm phùn phụt bay lên trời cao tiếng còi tàu hú vang dài lê thê nhưng lại đem niềm vui cho khách đi xa đang mòn mỏi ngóng trông.
Làm sao tôi quên được những lúc đợi con tàu về ga cũ. Tôi đã áp tai vào đường tàu cố lắng nghe chấn động con tàu lan truyền từ những dặm xa. Có tiếng còi tàu xa xa âm thanh mơ hồ -phảng phất. Niềm vui của tôi tăng dần khi nhìn thấy làn khói đen từ phía chân trời cùng lúc tiếng còi tàu to dần liên hồi như tiếng reo vui của người con đi xa nay về lại cố hương. Đoàn tàu thân quen đã về bến cũ để đón thêm người đi, lưu luyến chia tay cho ai ở lại. Từng cụm khói tàu bốc cao phùn phụt lên trời, nó vẫn tiếp tục chuyến viễn hành, vẫn tiếp tục chia phôi, sẽ để lại phía sau một sân ga bé nhỏ cùng số phận đợi chờ.
DHL Quang Tri 1969
Thời gian trôi mau , phôi pha bóng dáng con tàu năm cũ. Bao nhân ảnh cuộc đời cũng lần hồi nhạt nhòa theo quá khứ . Từng hồi còi tàu lịm tắt - từng sân ga xa dần và khuất hẳn theo ngả rẽ cuộc đời; tất cả sẽ theo nhau trôi về vùng kỷ niệm.
đinh hoa Lư
===========================================================
[*]: nhà mẹ đích tôi ở chợ Mỹ Chánh, có chị tôi là Đinh thị Biên-' hoa khôi Mỹ chánh một thời'. Năm 1966 có ra học khóa giáo viên ấp tân sinh ngụ tại nhà ông Út sau lưng miệu ông VOi, gần tiệm Vạn An ,chị Văn- chị Uyển- chị Bình--- bà con thầy Nguyễn Bảo-- chị Huơng con gái O Đào Xuân Sang , chị Vinh/Tân Mỹ - chi Quynh Hoa ...ai cũng mến chị Biên .
Hồng nhan bạc mệnh, mới lấy anh Lê khắc Kha người Ưu Điềm , trung đoàn I , chưa đầy 1 năm thì chị tôi bị bắn chết khi trên đường vào Huế tại cây số 23 , năm 1967
No comments:
Post a Comment